Σημειώνει ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος
Από τότε που το Βάπτισμα πολιτών και πολιτικών στην Δημοκρατία έπαψε να είναι «εν ύδατι», όπως το βάπτισμα «μετανοίας» του Ιωάννη, αλλά μετατράπηκε σε Βάπτισμα «εν Πνεύματι Αγίω», η Δημοκρατία έχασε την εννοιολογική αυτονομία της από τον καπιταλισμό και το όποιο κύρος της.
Τι λέει ο «ποιητής» στην πιο πάνω παράγραφο ; Από τη στιγμή κατά την οποία η κοινοβουλευτική δημοκρατία παύει να αποτελεί μια αναπτυξιακή, παιδαγωγική διαδικασία γνήσιας ισονομίας, ισοπολιτείας και καθολικής ευημερίας (με δημόσια τα αγαθά του κοινωνικού μοντέλου και με πλήρη απολογισμό και διαφάνεια, δηλαδή) και ……
μετατρέπεται σε κοινωνικοπολιτικώς ευλογημένη κατάσταση κατάκτησης προνομιών, πλουτισμού, ανάπτυξης του επιχειρηματικού πνεύματος και ταξικής κυριαρχίας, χάνει την έννοια της.
Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο δεν διαδραματίζεται εντός της ολιστικής συνείδησής μας μια ακόμη καπιταλιστική κρίση, αλλά μια σοβαρή Κρίση του Δημοκρατικού Φαινομένου. Αυτή είναι η αλήθεια, την οποία αν δεν προσεγγίσεις, αποκλείεται να συμβάλλεις παραγωγικά σε μια δημοκρατική λύση, οποιασδήποτε ιδιαίτερης μορφής.
Μα εδώ δεν έχουμε να φάμε και να ζεστάνουμε το κοκαλάκι μας, με την δημοκρατία των μπουρζουάδων θα ασχολούμαστε; Μας κοροϊδεύεις και εσύ, δεν βλέπεις πως η δημοκρατία τους είναι η κομπίνα τους και ο τρόπος πολιτικής νομιμοποίησης των προκλητικών προνομίων τους, της οικογενειοκρατίας τους και της μίζας τους; Τα βλέπω, φίλε αναγνώστη, γι’ αυτό σου γράφω, επιχειρώντας για μια ακόμη φορά να ξεμπλέξω την πολιτική από τα Θεοφάνειά της, ή αν προτιμάς, την πλουραλιστική δημοκρατία από τον καπιταλισμό.
Φταίει ο αριστερός που ταυτίζει την πλουραλιστική δημοκρατία με τον καπιταλισμό, υπαινισσόμενος διαρκώς την αναγκαιότητα της δικτατορίας του προλεταριάτου; Φταίει όσο και ο δεξιός που ταυτίζει την δημοκρατία με την ευκαιρία για οικονομικό κέρδος, κατακτήσεις και προνόμια. Εδώ υπάρχει διαλεκτική σχέση «εν Πνεύματι Αγίω»: είναι εύλογο, αν και όχι πολιτικώς σοφό, ο αριστερός να αντιμετωπίζει έτσι την δημοκρατία (ως καπιταλιστική απάτη), από τη στιγμή που ο δεξιός την χρησιμοποίει αποκλειστικά για να ρυθμίσει υπέρ των κεφαλαιοκρατών την κοινωνική ανισότητα, διαμορφώνοντας διαρκώς τάξεις πραγμάτων που αποκλείουν τον εργαζόμενο, τον άνεργο και γενικότερα τον μη-κεφαλαιούχο, όχι απλώς από την ιδιοκτησία ή τον έλεγχο των μέσων παραγωγής, αλλά από την ίδια την ζωή του. Η ελληνική κρίση αυτό ακριβώς καταδεικνύει εμφατικώς: δεν είναι πως «πήραμε τη ζωή μας λάθος κι αλλάξαμε ζωή», αλλά πως η ζωή μας η ίδια είναι ένα «εκτός θέματος ζήτημα» και ασφαλώς δεν «βρίσκεται στα χέρια μας»! Είναι σαν η ζωή μας να είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση πού ωστόσο αναφέρεται στην τσέπη μας, ενώ η περιουσία μας μια κοινωνική υπόθεση… και αυτό δυστυχώς αντηχεί φιλελεύθερα και δημοκρατικά σύμφωνα με την κυρίαρχη κοινή λογική!
Εδώ βρίσκεται η παγίδα στην οποία πέφτουν ταυτόχρονα αρκετοί, αν και όχι όλοι οι αριστεροί, αλλά όλοι ανεξαιρέτως οι δεξιοί: η ζωή μας δεν είναι προσωπική υπόθεση σε ένα σύστημα οικονομισμού, όπου ο καπιταλισμός ταυτίζεται με την δημοκρατία ως οι δύο όψεις του αυτού ηγεμονικού νομίσματος. Η ζωή μας σε αυτή την περίπτωση γίνεται αποκλειστικά κοινωνική υπόθεση και με αυτή την έννοια είναι εύλογη η άποψη μεγάλου τμήματος της αριστεράς για την πλουραλιστική δημοκρατία και απολύτως δικαιολογημένη ορθολογικά. Εύλογη και σε μεγάλο βαθμό δικαιωμένη ιστορικά αλλά όχι πολιτική.
Η δημοκρατία αποκτά πολιτικότητα μόνον αν αντιμετωπισθεί ως διαδικασία ανάπτυξης της ζωής και εξέλιξης της ελευθερίας μέσα σε ένα θεσμικό περιβάλλον διαρκώς διευρυνόμενης ισότητας. Αν την δεις ως καπιταλιστική κατάσταση ή ακόμη ως αστικό μηχανισμό που διορθώνει την τάση πόλωσης της ισχύος και του κεφαλαίου στον καπιταλισμό, λογικό είναι να την αντιμετωπίζεις και να την χρησιμοποιείς ως καπιταλιστικό εξάρτημα και εργαλείο. Έτσι οποιαδήποτε κρίση στο καπιταλισμό (κρίση δηλαδή στο μοντέλο συσσώρευσης και αναδιανομής, συνήθως μέσω σοβαρής διαταραχής στο χρηματοπιστωτικό καθεστώς) ανάγεται σε κρίση της δημοκρατίας και αντιμετωπίζεται δυστυχώς πολιτικώς διαστροφικά.
Αν, ωστόσο, την Δημοκρατία την αντιμετωπίσεις (βιο)πολιτικά και όχι οικονομιστικά (: όλα είναι οικονομία), συνεχίζοντας να την βλέπεις υλιστικά και όχι ιδεαλιστικά – το βάπτισμα σου δηλαδή σε αυτήν να γίνεται «εν ύδατι» – τότε ίσως την δεις με άλλο μάτι. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει έννοια μόνον στον βαθμό που ριζοσπαστικοποιηθεί ως διαδικασία στο πλαίσιο ενός αγωνιστικού πλουραλισμού. Να κάνει τι δηλαδή; Να αντιμετωπίσει θεσμικά την βία της καπιταλιστικής διαδικασίας και να συμφιλιώσει τον καθένα μας με την ιδέα πως είμαστε και θα παραμείνουμε διχασμένα υποκείμενα μέχρις ότου αναπτύξουμε την οργανωτική και παραγωγική τεχνολογία που θα κάνει τον σοσιαλισμό αυτονόητη πραγματικότητα. Με αυτή την έννοια η πλουραλιστική δημοκρατία μόνον στο βαθμό που αποτελέσει μια σοσιαλιστική αφήγηση και όχι καπιταλιστική (με την έννοια που την χρησιμοποιούν οι περισσότεροι σήμερα, είτε από την δεξιά, ασφαλώς, είτε από την αριστερά) θα αποκτήσει πολιτικότητα σχετικά αυτονομημένη από την κλασική κατηγοριοποίηση των οικονομικών μοντέλων. Μόνον έτσι η δημοκρατία θα μπορούσε να αποκτήσει σοβαρή καταστατική υπόσταση και να πάψει να ετεροκαθορίζεται από την διάσταση του κεφαλαίου και του κεφαλαιοκρατικού ανταγωνισμού. Μόνον έτσι η δημοκρατία θα μπορούσε να υπερβεί δημιουργικά για την ανθρωπότητα την κλασσική οικονομική οντολογία, διαπραγματευόμενη ένα νέο «συμβιβασμό» με τους νόμους της ζωής και όχι του κεφαλαίου. Να μεταβληθεί δηλαδή η δημοκρατία στο σημείο εκείνο (επίπεδο) όπου η οικονομία θα ξανασυναντά την ζωή, εσωτερικεύοντας την «ηθική του πραγματικού» (Slavoj Žižek), σε αντίθεση με το σημείο εκείνο όπου βρισκόμαστε σήμερα: η καπιταλιστική διαδικασία να εμφανίζεται ως παραγωγός και ασφαλιστής της ζωής και από την διαστροφική αυτή σχέση να προκύπτει η ταξική αντιπαράθεση με την μορφή ενός αναγκαίου πολέμου για την επιβολή της δικτατορίας του προλεταριάτου.
Αν δεις την δημοκρατία ως πεδίο πολέμου με άλλα, μη-μιλιταριστικά, μέσα, ως επίπεδο σύγκρουσης για την τελική επικράτηση και την ολοκληρωτική ηγεμονία κεφαλαιοκρατών (αγορών) ή προλεταρίων, προφανώς την καταστρέφεις και μαζί με αυτήν την πιθανότητα η πολιτικοποίηση και ο πολιτικός αγωνισμός να διαμορφώσουν συνθήκες ουσιαστικής επανάστασης προς τον σοσιαλισμό. Και μια τέτοια επανάσταση θα μετέβαλε την οικονομία σε μια επιστήμη της ζωής και όχι της παραγωγής, αναπαραγωγής και διαχείρισης του κεφαλαίου, συναφή με την βιολογία μάλλον και όχι με την μηχανική. Έτσι δεν θα πολιτικοποιούσαμε την οικονομία, αλλά την ίδια την ζωή, μεταβάλλοντας με υλικά κριτήρια την διάσταση της αξίας και όχι με χρηματοπιστωτικά ή αγοραία που αφορούν στην νεκρή ύλη, ή ιδεαλιστικά, μιλώντας για μια ηθική αποκομμένη από τις σχέσεις και την μορφή παραγωγής και θεσμικής συγκρότησης τάξεων.
Η πλουραλιστική δημοκρατία για την οποία σου μιλώ μεταφέρει την σοσιαλιστική ιδεολογία και τον κοινωνικό αγωνισμό στην περιοχή της βιόσφαιρας και εκεί διαμορφώνει τις (νέες) καταστατικές αρχές της οικονομίας. Ξεκινά από την θεσμική συγκρότηση ενός αξιόπιστου περιβάλλοντος ισοτιμίας και ισοπολιτείας για να υπερασπιστεί τελικά ένα καθεστώς ισότητας σε όλα τα επίπεδα άρθρωσης της ανθρώπινης δραστηριότητας και του συμφέροντος. Αυτό δεν είναι φυσικά σοσιαλισμός, αλλά η πλέον έντιμη συνθήκη για να κατανοήσει και να εσωτερικεύσει ο κάθε πολίτης την ανάγκη του. Για να καταλάβουμε καλά όλοι πως ο σοσιαλισμός δεν επιβάλλεται, αλλά έρχεται και ωριμάζει στις συνειδήσεις ως διαδικασία διαρκούς εκδημοκρατισμού. Ο καπιταλισμός θα είναι τότε που θα έρθει να θολώσει τα νερά και να σου μιλήσει την γλώσσα της «αποτελεσματικότητας» και να σου πει πως ο οικονομικός σκοπός αγιάζει τα πολιτικά μέσα. Ο αριστερός τότε ίσως την πατήσει και απαντήσει με την ίδια γλώσσα της «αποτελεσματικότητας» και έτσι και οι δύο θα σε εγκλωβίσουν σε κάποιον ολοκληρωτισμό, σε κάποια μορφή συγκεντρωτικής εξουσίας και εσύ θα κληθείς απλώς να επιλέξεις στρατόπεδο.
Αν μάλιστα βιώνεις τα αποτελέσματα μιας δραματικής κρίσης όπως είναι σήμερα η Ελληνική, είναι πολύ εύκολο να ταυτίσεις την δημοκρατία με τον καπιταλισμό και την κρίση του και μια και δεν φαίνεται να μπορείς να αντιδράσεις πολεμικά κατά του καπιταλισμού (δεν έχουν διαμορφωθεί επαναστατικές συνθήκες), θα την πληρώσει η πλουραλιστική δημοκρατία. Αυτό θα είναι τραγωδία αν αφήσουμε να συμβεί, υπονομεύοντάς την καθημερινά μέσω ακραίου λαϊκισμού ή απλώς αδιαφορώντας, σε συνάρτηση με την προσβλητική για την δημοκρατία συμπεριφορά των κυβερνώντων.
Tags: αξία, γλώσσα, Δημοκρατία, διαχείριση, Ελλάδα, κέρδος, μοντέλο, οικονομία, Πολιτική, Τεχνολογία, υλικά
