Αυξημένος ο κίνδυνος για εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη αν δεν κοιμάστε όσο πρέπει

Στις δυτικές κοινωνίες η διάρκεια του ύπνου έχει μειωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία, ενώ ταυτόχρονα έχει υπάρξει μια αύξηση του επιπολασμού στην ινσουλινοαντίσταση και στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Γι” αυτό και αρκετοί ερευνητές έχουν προσπαθήσει να βρουν αν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ διάρκειας ύπνου και ρύθμισης των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Φαίνεται, λοιπόν, πως ο ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό της γλυκόζης, αφού αρκετές μελέτες καταλήγουν στο ότι υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ ανεπαρκούς σε ποσότητα και ποιότητα ύπνου και εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη. 

Ας δούμε όμως πρώτα τι είναι ο ύπνος;

Ο ύπνος διαιρείται σε κύκλους, καθένας εκ των οποίων αποτελείται από πέντε στάδια. Αυτά με τη σειρά τους χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στον μη REM ύπνο και στον REM ύπνο (ύπνος με ταχεία κίνηση των ματιών – Rapid Eye Movement). 

Ο μη-REM ύπνος αποτελείται από 4 στάδια, είναι ελαφρύς και συνήθως χωρίς όνειρα, εκτός από μερικές αποσπασματικές εικόνες. Αντίθετα, ο REM ύπνος, ή αλλιώς ύπνος ταχείας κίνησης των ματιών, εμφανίζεται προς το τέλος κάθε κύκλου και συνήθως είναι το στάδιο των ‘συνειδητών’ ονείρων μας. 

Στάδιο 1
Σε αυτό το στάδιο, ο ύπνος είναι πολύ ελαφρύς και μπορεί εύκολα να διαταραχθεί. Διαρκεί περίπου 5 με 10 λεπτά και η δραστηριότητα του νου αρχίζει να επιβραδύνει. Συχνά σημαίνει και το όριο μεταξύ συνειδητού και υποσυνείδητου. Ωστόσο, διαλείπουσες εκρήξεις δραστηριότητας ή εγρήγορσης δίνουν την αίσθηση ότι είμαστε ακόμα ξύπνιοι. Μάλιστα, πολλοί άνθρωποι που ξυπνούν σε αυτό το στάδιο συνήθως δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν κοιμηθεί.

Στάδιο 2 
Στο επόμενο στάδιο, η κίνηση των ματιών αδρανεί, ενώ ο καρδιακός ρυθμός και η θερμοκρασία του σώματος μειώνονται. Ο μέσος ενήλικας περνά το μεγαλύτερο μέρος του ύπνου του σε αυτό το στάδιο, καθώς το στάδιο 2 αποτελεί το 50% περίπου του κύκλου του ύπνου.

Στάδιο 3 και 4 
Τα στάδια αυτά είναι παρόμοια και πολλοί τα θεωρούν ως ένα. Εδώ λαμβάνει χώρα ο βαθύς ύπνος κατά τον οποίο μάλιστα συμβαίνουν και όλα τα «περίεργα φαινόμενα» όπως οι εφιάλτες, η υπνοβασία, η υπνολαλία ή αλλιώς παραμιλητό και η ενούρηση στα παιδιά. Είναι από τα πιο σημαντικά στάδια καθώς τότε είναι που πραγματικά ο οργανισμός αναζωογονείται.

Στάδιο 5 (REM ύπνος) 
Τέλος, μπαίνουμε στον REM ύπνο. Η αναπνοή μας γίνεται ρηχή και ακανόνιστη και οι μύες των άκρων μας παραλύουν προσωρινά. Τα μάτια μας αρχίζουν να κινούνται απότομα σε διάφορες κατευθύνσεις. Αυτό είναι και το κύριο στάδιο όπου λαμβάνουν χώρα τα όνειρα που τείνουμε να θυμόμαστε. Η REM φάση του ύπνου είναι ιδιαίτερα σημαντική γι’ αυτό και ο εγκέφαλος αναπτύσσει συχνά «άμυνες» προκειμένου να εξασφαλίσει ότι δεν θα διαταραχθεί. Για παράδειγμα, ο ήχος του ξυπνητηριού ή του τηλεφώνου μπορεί να ενσωματωθεί στα όνειρά μας και να μεταφραστεί σε κάτι άλλο. Ένα τέτοιο φαινόμενο είναι και η ψευδής αφύπνιση, δηλαδή όταν ονειρευόμαστε ότι έχουμε ξυπνήσει.

Ποια η σχέση του ύπνου με το σάκχαρό μας;

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η συνεχόμενη μείωση της διάρκειας του ύπνου οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Συγκεκριμένα, η στέρηση ύπνου διαταράσσει τον μεταβολισμό της γλυκόζης, αυξάνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος για ανάπτυξη ΣΔ. Μάλιστα, η μείωση του ύπνου σε 4 ώρες για περισσότερα από δύο βράδια έχει σχετιστεί με 40% μείωση στην ανοχή στη γλυκόζη και 30% μείωση στην ανταπόκριση της ινσουλίνης.

Στα στάδια 3 και 4 του κύκλου του ύπνου μας λαμβάνουν χώρα παροδικές μεταβολικές, ορμονικές και νευροφυσιολογικές αλλαγές, ενώ παίζουν σημαντικό ρόλο και στη διατήρηση της ομοιόστασης της γλυκόζης. Από την άλλη μεριά, η διάρκεια αλλά και η ποιότητα του REM ύπνου μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και έτσι αυτή η περίοδος καθίσταται σημαντική για το μακροχρόνιο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.