του Μανόλη Παντινάκη
«Τρομερό Λεμόνι», έρχονται στο φως άγνωστες και αποκαλυπτικές πτυχές της ζωής του στον πόλεμο και στις σκηνές που διαδραματίστηκαν μετά τη δολοφονία του από τα χέρια της εθνικοφροσύνης.
Παράλληλα, οι φορείς (ενορία και πολιτιστικός σύλλογος) και οι συγχωριανοί του στο χωριουδάκι των Καρινών με ευαισθητοποιημένα κύτταρα, αποφάσισαν οι ίδιοι, χωρίς βοήθεια απ’ έξω των αυτοδιοικητικών οργάνων, να αποδώσουν την οφειλόμενη τιμή στη μνήμη του ήρωα τους…
Το μνημείο στις Καρίνες που γιορτάζεται κάθε χρόνο η ηρωική δράση του πρωτοκαπετάνιου
Η αφορμή για την ενεργοποίηση των συνειδήσεων δόθηκε μετά την απόφαση-έκπληξη του Δημοτικού Συμβουλίου Αγίου Βασιλείου, πέρυσι, με την οποία ματαιώνεται κάθε επετειακή εκδήλωση, πλην εκείνων στους δημοτικούς οικισμούς Μελάμπων και Λαμπινής, απόφαση με την οποία θα έμενε εκτός εορταστικού προγράμματος και η εκδήλωση, η μοναδική στο επετειακό εορτολόγιο του νομού, για τον πρωτοκαπετάνιο του Ε.Λ.Α.Σ.
Και δεν αρκεί μόνο αυτό! Στις σκέψεις τους, είναι να προχωρήσουν και παραπέρα, υποβάλλοντας πρόταση δια του προέδρου της τοπικής κοινότητας στην επιτροπή ονοματοθεσίας του δήμου Αγίου Βασιλείου για να λάβει το όνομά του το πάρκο και ο μνημειακός χώρος, που δημιουργήθηκε μετά από προσπάθειες του παλαιού κοινοτάρχη Κώστα Παλιεράκη, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80 και από τότε καθιερώθηκε ημέρα μνήμης η 6η Αυγούστου για τον γενναίο καπετάνιο.
Το σπουδαίο είναι ότι το βάρος της μεγάλης ευθύνης σηκώνουν οι νέες γενιές, αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο του συγχωριανού τους καπετάν Λεμονιά, τη μεγάθυμη συμμετοχή του στον απελευθερωτικό αγώνα…
ΑΠΟ ΤΑ ΔΩΜΑΤΑ ΣΑΝ ΑΙΛΟΥΡΟΣ
Πρωτοξάδελφα ο καπετάν Λεμονιάς και η Κλειώ Παπαδάκη-Φραγκουδάκη στη γειτονιά των «Σαβιανών» στις Καρίνες, παιδιά δυο αδελφών του σογιού των «Παπαδιανών», τους χώριζαν ηλικιακά 28 χρόνια. Όταν, λοιπόν, σήμερα στα 84 της χρόνια η κυρία Παπαδάκη μιλάει, πότε αναστενάζει και πότε δακρύζει.
Αναπολεί το τολμηρό παλικάρι του χωριού σαν αίλουρος«να μπαίνει από τη σκάλα της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού και «πετώντας» από τα δώματα να φτάνει στο σπίτι του».
Γυρίζει ίσως στο 1942 ή ’43, «μετά τις 15 Αυγούστου που είχαν αρχίσει τον τρύγο του μελιού», να στέλνει μήνυμα στους κατακτητές που είχαν συλλάβει πέντε κατοίκους ανάμεσα σε αυτούς και τον συνώνυμό ξάδελφο του, γιο του Παπαδογιάννη, ότι «αν τον κακομεταχειριστούν ή τον εκτελέσουν θα πρέπει να φύγουν όλοι από το Ρέθυμνο».
Αφηγείται για το περιστατικό των συλλήψεων και του εγκλεισμού τους στις φυλακές: «Ο αδερφός μου ο Νίκος είχε πιαστεί «στων Καλογεράδω», στις μέλισσες του γιατρού του Προκόπη, με άλλους τέσσερις Καρινιώτες το Ζαχαρία Φραγκιουδάκη, τους γιούς του Δημήτρη και Μάρκο και το γαμπρό του από το Ροδάκινο. Τους δέσανε τα χέρια πίσω με σχοινί από φόρτωμα και τους πήγαν στο φυλάκιο στο Σπήλι…
»Έμειναν στο Σπήλι τρεις μέρες πήγαμε με τη μάνα μου τη Μαρία να τον δούμε και του κρατούσαμε ψωμί. Πήρε το ψωμί ο Γερμανός σκοπός, το έκοβε κομμάτια και τους το έριχνε κι αυτοί έρποντας πήγαιναν και το έπαιρναν με το στόμα σαν τους σκύλους και το έτρωγαν. Όσο ζω θα θυμούμαι αυτή τη σκηνή!»
Οι πέντε πιάστηκαν ημέρα Κυριακή και την Τετάρτη της άλλης βδομάδας βρέθηκαν στις Καρίνες «ο διοικητής των γερμανικών δυνάμεων στο Ρέθυμνο και ο φρούραρχος Κρήτης από τα Χανιά». Στο σπίτι του Παπαδογιάννη τους πήγε ο Χαρίτος Φραγκιουδάκης και εκεί τους είπε, ενώ ο πατέρας έκλαιγε, ότι το παιδί του κρατείται και φοβούνται ότι θα εκτελεστεί με τους άλλους από το χωριό. «Ο πατέρας μου έκλαιγε απαρηγόρητα και τότε ο φρούραρχος από τα Χανιά του είπε σε σπαστά ελληνικά, ότι ο αδερφός μου θα βρίσκεται στο σπίτι του την άλλη Τετάρτη. Πράγματι την άλλη Τετάρτη ήλθε, αφού έκανε άλλες πέντε μέρες στις φυλακές του Ρεθύμνου…»
«ΜΕΧΡΙ ΠΟΥ ΖΟΥΣΕ ΤΟΝ ΜΟΙΡΟΛΟΓΟΥΝΤΑΝ…»
Ο πόνος της μάνας του καπετάν Λεμονιά Ζαχαρένιας Νικολουδάκη «νέκρωσε», μόλις νέκρωσε και η ζωή της, τρία χρόνια μετά τη δολοφονία του από εθνικόφρονες στη θέση «Κουτσολίθρα» της Κοξαρέ στα «Γεναριανά»(19-1-1945), μαζί με το Μανούσο Πορτάλιο.
Το μαύρο μαντάτο ήλθε την ίδια μέρα από το «Λίδι» και από το «Ζαχάρη τον αγροφύλακα». Οι κάτοικοι «μαρμάρωσαν» και έφυγαν για τη Λαμπινή που είχε μεταφερθεί η σορός του.«Όταν πήγαμε στη Λαμπινή με όλους τους χωριανούς», εξιστορεί η κυρία Παπαδάκη, «τον είδαμε νεκρό πάνω σε ένα καδελέτο. Ήταν γuμνός και του φορούσαν τη φανέλα και ένα σλιπάκι της εποχής.
Τον είδα και ήταν χτυπημένος στο κεφάλι και η σφαίρα έφυγε από τη δεξιά πλευρά και βγήκε από την αριστερή και είχε τραυματιστεί και στα χέρια. Ο πυροβολισμός στο κεφάλι ήταν η χαριστική βολή…
»Ήταν αγνώριστος και τον αναγνώρισε η θετή του μάνα η Παπαδομιχάλενα που έμενε στο Σπήλι. Το καδελέτο με το Λεμονιά νεκρό, τον έβαλαν σε ένα μουλάρι που πήραν από τη Λαμπινή και όλοι οι χωριανοί τον φέραμε στο χωριό. Τον πήγαμε στο σπίτι του και τον κλαίγαμε όλη τη νύχτα και κόστισε πιο πολύ που τον έγδυσαν και του πήραν τα ρούχα, ένα παντελόνι, το πουκάμισο και το τζάκετ, όλα γερμανικά ρούχα. Εάν δεν ήταν τραυματισμένος στο χέρι θα του έπαιρναν και τις δυο βέρες που φορούσε, τη δική του και της γυναίκας του της Σοφίας. Αυτές τις βέρες μετά, τις έδωσε η μακαρίτισσα στα αδέρφια μου το Νίκο και το Γιώργο. Την άλλη μέρα στις 11 το πρωί θα ’τανε, έγινε η κηδεία του στην εκκλησία του Τιμίου Σταυρού. Τάφηκε στο παλιό νεκροταφείο, εκεί που είναι σήμερα το μνημείο…»
ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑΡΧΟΥ
Σόι αντιστασιακών οι «Παπαδιανοί», και ο γεννήτοράς του Μανώλης Παπαδάκης ή Παπαδομανώλης, ήταν πεντακοσίαρχος, φρούραρχος των προφυλακών Αμαρίου. Αδέλφια του καπετάν Λεμονιά ήταν ο Βασίλης Παπαδάκης ή Παπαδοβασίλης, καφεπώλης στις Καρίνες μέχρι το τέλος της ζωής του, η Θεοδοσία Ανδρουλιδάκη και η Ειρήνη που πέθανε, όμως, σε μικρή ηλικία.
Γεννήθηκε το 1901, ασχολήθηκε με τις αγροτικές δουλειές, με το ζωοεμπόριο και ως κρεοπώλης. Υιοθετήθηκε, μεγαλώνοντας από τον αδελφό του πατέρα του Μιχάλη, γνωστότερο ως Παπαδομιχάλη και διέμενε στο Σπήλι που ήταν εγκατεστημένος με την οικογένειά του. Παντρεύτηκε τη συγχωριανή του Σοφία Χατζηδάκη και απέκτησαν ένα παιδί που πέθανε, όμως, σε νηπιακή ηλικία και ανάδοχός του ήταν ο Νίκος Νικολουδάκης…
Μυήθηκε στους αγώνες για την ελευθερία και τη δημοκρατία από τον καθηγητή Γιάννη Μαθιουδάκη από την Κοξαρέ και έδωσε μάχες κατά των Γερμανών στο «Αγριμοχώραφο» στο «Κρουσανιώτικο φαράγγι» , στις «Αραβάνες», στην Κοξαρέ και στους Ποταμούς…
Είχε πει σε ομιλία του ο συναγωνιστής του καθοδηγητής του Ε.Α.Μ. στην κατοχή γιατρός Γιώργης Αγγελιδάκης ανάμεσα στα άλλα για τον καπετάν Λεμονιά: «… Ο αρχηγός του Ε.Λ.Α.Σ. στο Ρέθυμνο επιλέχτηκε για τη σωφροσύνη του, την παλικαριά, την αγάπη και τη φροντίδα που ένιωθε και έδειχνε για τα παλικάρια του. Αυτή η σεμνότητα ήταν το βασικό κριτήριο που τον ξεχώριζε, συνοδευόμενη από μια ιδιαίτερη ζέση ψυχής. Δεν διέκρινα πάνω του τον αρειμάνιο παλικαρά, τον άνθρωπο των εντυπώσεων, ένας σκλαβωμένος Κρητικός ήταν που έκανε τα πάντα για να αποτινάξει την πολιτική και κοινωνική σκλαβιά από την πατρίδα του και τα παιδιά της. Ο Λεμονιάς θα ζήσει, θα αγωνιστεί και θα πεθάνει με το όραμα μιας δίκαιης Πολιτείας…»
Το μνημείο στις Καρίνες που γιορτάζεται κάθε χρόνο η ηρωική δράση του πρωτοκαπετάνιου.
Tags: Γυναίκα, δολοφονία, εκκλησια, Ελλάδα, ελληνικά, Κρήτη, μάτια, ΜΗΝΥΜΑ, πατέρας, Πολιτική, πρόσωπο, Ρέθυμνο, ρούχα, σήμερα, τιμή, Χανιά, χρόνια
