Η Μαργκερίτ Ντυράς σήμερα
Πολυγραφότατη σε πολλά πεδία (λογοτεχνία, δοκίμιο, θέατρο, κινηματογράφος), φίλη και οικεία σημαινουσών προσωπικοτήτων της εποχής της, διατεθειμένη να μπλέξει δημιουργικά το αυτοβιογραφικό στοιχείο με τη συγγραφή, υπήρξε ακριβώς το είδος εκείνο της διασημότητας που διεγείρει τη δίψα της γαλλικής κοινωνίας για όλες τις λεπτομέρειες του βίου και της τέχνης της.
Εξ ου και τα 100 χρόνια από τη γέννησή της, τα οποία συμπληρώθηκαν το 2014, έδωσαν την αφορμή για την κυκλοφορία πληθώρας βιβλίων, ανάμεσά τους μια εξαντλητική έκδοση των Απάντων της από τις εκδόσεις Gallimard (Oeuvres Compltes, τ. 4, τιμή 268 ευρώ).
Οπως επισημαίνει ο Νταν Γκαν, κριτικός και καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Παρισιού, σε πρόσφατο τεύχος του βρετανικού Times Literary Supplement, πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή συγκέντρωση των γραπτών της Ντυράς.
Το συνοδευτικό υλικό
Κατ” αρχάς οι τέσσερις τόμοι της συλλογής, οι δύο πρώτοι εκ των οποίων είχαν προηγηθεί το 2011, εκτείνονται σε 7.040 σελίδες. Το πλεονέκτημά τους ωστόσο για τον Γκαν δεν συνίσταται τόσο στη συμπερίληψη κάθε δυνητικού γραπτού, μυθιστορημάτων, θεατρικών έργων, σεναρίων, διασκευών, άρθρων, κριτικών, δοκιμίων, συνεντεύξεων, μανιφέστων, όσο στο συνοδευτικό τους υλικό. Ολα τα παραπάνω πλαισιώνονται από φωτογραφίες, χρονολογικούς πίνακες, σημειώματα, κείμενα που παρέμειναν αποσπασματικά, σχεδιάσματα που έμειναν στο στάδιο της ιδέας.
Ταυτόχρονα παρέχονται πληροφορίες για την πρόσληψη των έργων της Ντυράς από τη σύγχρονή της κριτική αλλά και κριτικές εισαγωγές στο καθένα από τους επιμελητές των τόμων. Αυτό που προκύπτει από τον χείμαρρο του λόγου της ίδιας, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες βιογραφίες της, είναι ένα πορτρέτο στο οποίο ο Γκαν θεωρεί ότι διακρίνονται και οι ελάχιστες των ψηφίδων.
Η μύηση στον έρωτα
Ως αφήγηση-κλειδί για τις τελευταίες προτείνει τον βραβευμένο με Goncourt Εραστή (εκδ. Εξάντας), όπου η Μαργκερίτ Ντυράς, στην ηλικία των 70 ετών, αποκαλύπτει πίσω από ένα λεπτό μυθιστορηματικό πέπλο τις περιστάσεις της μύησής της στον έρωτα σε ηλικία 15 ετών.
Γνωστή στο ευρύ κοινό από το ομώνυμο φιλμ του Ζαν-Ζακ Ανό, στο μεταίχμιο μεταξύ αισθησιασμού και ρεαλισμού, ρομαντισμού και σeξουαλικού παιχνιδιού ισχύος, η ιστορία βιώνεται με παρασκήνιο τον θάνατο του πατέρα της Ντυράς, την ανέχεια της οικογένειας, τη συνακόλουθη κοινωνική της έκπτωση και την οικονομική σωτηρία της στο πρόσωπο του κινέζου εραστή του τίτλου, ο οποίος τελικά αποδεικνύεται ο καταλύτης των οικογενειακών εντάσεων.
Η υπεροχή της γραφής αλλά και το τολμηρό περιεχόμενο αναβίβασαν τη Μαργκερίτ Ντυράς το 1984 από το σεβαστό για τη Γαλλία επίπεδο της διανοούμενης σε εκείνο της καθημερινής διασημότητας. Γνωρίζεις ότι σε προσέχουν εκατομμύρια θα έγραφε σε ένα ανέκδοτο κείμενό της.
Η αμφισημία των σχέσεων του Εραστή (θύμα και θύτης, ρομαντισμός και κυνισμός) αποβαίνει για τον Γκαν ενδεικτική του συνόλου του έργου της, η διάδοσή του τής χαρίζει άλλη μια δεκαετία συγγραφικής ζωής, η επιτυχής χρήση του αυτοβιογραφικού στοιχείου την παροτρύνει να επισκεφθεί στη συνέχεια ξανά και ξανά το παρελθόν της συσκοτίζοντας μάλλον παρά αποκαθαίροντάς το.
Το παιχνίδι του εαυτού και του άλλου, ακραίο όπως και οι λοιπές αγαπημένες θεματικές της Ντυράς, θα χαρακτηρίσει την ύστερη περίοδο μιας πεντηκονταετίας διακεκριμένης γραφής.
