Μπορεί τις περισσότερες φορές οι επιστήμονες να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το κάπνισμα και την υπερβολική έκθεση στον ήλιο, ωστόσο αποδείχτηκε ότι για να… βγάλει κάποιος καρκίνο δεν παίζουν ρόλο μόνο οι κακές συνήθειες αλλά και τα γονίδια που κουβαλάει.
Σύμφωνα με έρευνα, τα «καλά γονίδια» φαίνεται να είναι η αιτία που ορισμένοι άνθρωποι φαίνεται να έχουν προστασία από κάποιες μορφές καρκίνου, ενώ την ίδια στιγμή κάποιοι άλλοι νοσούν.
Τα δύο τρίτα των καρκίνων που εμφανίζουν ενήλικοι ασθενείς, σύμφωνα με τους ειδικούς του Αντικαρκινικού Κέντρου Κίμελ του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς στις ΗΠΑ, προκαλούνται από τυχαίες μεταλλάξεις στα κύτταρα των ιστών, οι οποίες συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής διαδικασίας κυτταροδιαίρεσης των βλαστοκυττάρων. Για την εμφάνιση του υπόλοιπου τρίτου των καρκίνων ευθύνονται κληρονομικοί παράγοντες αλλά και ο τρόπος της ζωής μας.
Οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα μαθηματικό πρότυπο το οποίο διαψεύδει την ύπαρξη «καλών γονιδίων» που μπορούν να αποτρέψουν την εμφάνιση της νόσου, παρότι, λόγου χάρη, καπνίζουμε, καταναλώνουμε υπερβολικό οινόπνευμα ή είμαστε υπέρβαροι.
«Όλοι οι καρκίνοι είναι δημιουργήματα της κακής τύχης, του περιβάλλοντος και της κληρονομικότητας. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα πρότυπο το οποίο μας επιτρέπει να βρούμε σε ποιο ποσοστό ευθύνεται κάθε παράγοντας στην ανάπτυξη του καρκίνου», εξηγεί ο Μπερτ Βόγκελσταϊν, καθηγητής Ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς και ένας εκ των συντακτών της έρευνας η οποία δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Science.
«Πολύ συχνά η μακροζωία κάποιων ανθρώπων χωρίς να προσβληθούν από καρκίνο, παρά την έκθεσή τους σε καρκινογόνες ουσίες όπως ο καπνός, αποδίδεται στα “καλά τους γονίδια”, αλλά στην αλήθεια είναι ότι πρόκειται για ένα παιχνίδι της τύχης».
Οι ερευνητές εξέτασαν πόσο συχνά λαμβάνει χώρα η διαίρεση των βλαστοκυττάρων, δηλαδή η φυσιολογική διαδικασία της κυτταρικής ανανέωσης, σε 31 διαφορετικούς τύπους ιστού, προσπαθώντας κατά τον τρόπο αυτό να βρουν αν ο μεγαλύτερος αριθμός διαιρέσεων οδηγεί σε περισσότερα λάθη ή μεταλλάξεις του γενετικού υλικού.
Ωστόσο, δεν ερεύνησαν ιστούς από τις δύο πιο διαδεδομένες μορφές καρκίνου, αυτή του μαστού και του προστάτη, οι οποίες, όπως είναι γνωστό, πυροδοτούνται από συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως είναι η παχυσαρκία. Οι καρκίνοι αυτοί δεν συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα γιατί οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να βρουν αξιόπιστα δεδομένα για τους ρυθμούς της φυσιολογικής κυτταροδιαίρεσης σε αυτούς τους ιστούς.
«Η μελέτη μας υποδεικνύει ότι η μεταβολή στον αριθμό των διαιρέσεων των βλαστοκυττάρων σε συγκεκριμένο τύπο ιστού συνδέεται με την αλλαγή στη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στον ίδιο ιστό», τόνισε ο Βόγκελσταϊν. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι ιστοί του παχέος εντέρου όπου γίνονται τετραπλάσιες διαιρέσεις βλαστοκυττάρων από ό,τι στο λεπτό έντερο στον άνθρωπο. Αναλόγως, ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι πολύ συχνότερος από αυτόν του λεπτού εντέρου.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι το παχύ έντερο εκτίθεται σε περισσότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες από το λεπτό έντερο, αλλά όπως επισημαίνουν οι ερευνητές στα ποντίκια συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: έχουν περισσότερες διαιρέσεις βλαστοκυττάρων και αναλόγως μεγαλύτερα ποσοστά καρκίνου του λεπτού εντέρου.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η κακή τύχη διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο σε κάποιες μορφές καρκίνου. Στα δύο τρίτα των καρκίνων (22 μορφές καρκίνου) τυχαίες μεταλλάξεις στα γονίδια που τους πυροδοτούν ενδεχομένως να ευθύνονται για την εμφάνιση της ασθένειας. Οι υπόλοιπες εννέα μορφές, όπως αποδείχθηκε, εμφανίστηκαν συχνότερα από ό,τι «προέβλεπαν» οι τυχαίες μεταλλάξεις, γεγονός που υποδεικνύει ότι τα γονίδια ή κάποιοι παράγοντες του τρόπου ζωής ήταν η αιτία εμφάνισης της νόσου. Ανάμεσα σε αυτούς, ο καρκίνος του πνεύμονα, όπου το κάπνισμα αποτελεί βασική αιτία, και ο καρκίνος του δέρματος που πυροδοτείται από την έκθεση στον ήλιο.
