1. Το software που κάνει διάγνωση, προβλέπει και μετράει
Μια σημαντική εξέλιξη που παρουσιάστηκε στο Παγκόσμιο Συνέδριο ISHRS στη Μαλαισία είναι το Follysis, ένα ειδικό πρόγραμμα λογισμικού που συνδέεται με υπολογιστή και φέρει μια μικροκάμερα. Αυτό μπορεί να αναλύσει με λεπτομέρεια την υπάρχουσα κατάσταση στο τριχωτό της κεφαλής σε άντρες και γυναίκες. Περιέχει στοιχεία όπως: ο αριθμός των τριχών ανά cm2, η πυκνότητά τους, η διάμετρος των τριχών, ενώ προσδιορίζει τα κενά που υπάρχουν και μας βοηθά να φτιάξουμε ένα θεραπευτικό πλάνο είτε πρόκειται για συντηρητική θεραπεία με φαρμακευτικές ουσίες (π.χ. μινοξιδίλη) είτε για μεταμόσχευση μαλλιών. Ακόμα επιτρέπει στο follow up που κάνουμε στους ασθενείς έπειτα από αποκατάσταση μαλλιών, να γίνεται επαναμέτρηση των τριχών ώστε να παρακολουθούμε την πιθανή εξέλιξη της τριχόπτωσης -αν δηλαδή έχει επιβραδυνθεί ή σταματήσει-και την πιθανή επαναφύτρωση. Επίσης στις μεταμοσχεύσεις μαλλιών το Follysis μας βοηθά να δούμε την πορεία της και τη φύτρωση μέσα στον πρώτο χρόνο, διάστημα κατά το οποίο περιμένουμε σταδιακή φύτρωση. Το software είναι επαναστατικό γιατί υπολογίζει το εμβαδόν της περιοχής με αραίωση και την καμπυλότητα του κεφαλιού ώστε να προσδιορίσουμε αν υπάρχουν άλλες ανάγκες στο μέτωπο.
Μέχρι σήμερα όλα τα παραπάνω επιτυγχάνονταν με αδρή εκτίμηση με φωτογραφική μηχανή και κλινική εμπειρία. Δεν υπήρχε ακριβής μέθοδος που να μετρά την προεγχειρητική πυκνότητα. Τώρα γνωρίζοντας την εξέλιξη και πορεία της τριχόπτωσης μπορούμε να κάνουμε τροποποίηση ή ενίσχυση της φαρμακευτικής αγωγής ή μεταβολή του μεταμοσχευτικού πλάνου. Με λίγα λόγια πλέον κάνουμε καλύτερο εγχειρητικό πλάνο γιατί προσδιορίζουμε τις ανάγκες κάλυψης και τις δυνατότητες της δότριας, ενώ έχουμε ακρίβεια στην πρόβλεψη του αποτελέσματος.
2. Μεταμόσχευση μαλλιών: τι δουλεύει και τι όχι;
FUE: Κερδίζει συνεχώς έδαφος και καθιερώνεται ως η πιο ατραυματική, λιγότερο επεμβατική μέθοδος μεταμόσχευσης μαλλιών. Οι τεχνικές και τα αποτελέσματα ποικίλουν ανάλογα με τον γιατρό, την εμπειρία και την εξειδίκευσή του. Αυτό που κερδίζει έδαφος είναι η αυτοματοποιημένη εξαγωγή τριχοθυλακίων με μηχανικό εξαγωγέα που είναι πιο ταχύς και προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα αλλά και η ατραυματική τοποθέτηση που πρώτοι εφαρμόσαμε στην Ελλάδα, το One Step Implantation, δηλαδή η τοποθέτηση των τριχοθυλακίων χωρίς προηγουμένως να έχουμε ανοίξει οπές για να δημιουργήσουμε υποδοχές.
Τα ρομποτικά συστήματα: Προκύπτει ότι πολλά διαφημιζόμενα ρομποτικά συστήματα του εργαλείου punch που κάνουν την εξαγωγή τριχοθυλακίων δεν έχουν την απόδοση που περιμέναμε και μάλλον αποτυγχάνουν στο ρόλο που θεωρείται πως θα έπαιζαν, αναφορικά με την πιο εξελιγμένη μορφή επεμβάσεων. Αυτό συμβαίνει επειδή κόβουν τα τριχοθυλάκια με αποτέλεσμα να έχουμε μειωμένη φύτρωση. Έτσι αρχίζει να υποχωρεί η μόδα με τα ρομποτικά συστήματα. Επίσης έχει φανεί ότι κάποιες παράμετροι που διαθέτουν τα συστήματα αυτά δεν είναι αποτελεσματικές σε όλους τους ασθενείς.
Strip ή FUT: Στην πλαστική χειρουργική υπάρχει μια αρχή: Όταν τραυματίζουμε το χόριο του δέρματος δημιουργείται ουλή. Επομένως δεν υπάρχει περίπτωση εφαρμογής της μεθόδου FUT ή Strip χωρίς να δημιουργηθεί ουλή. Το μόνο που βλέπουμε ότι αλλάζει ανάλογα με το γιατρό και την εμπειρία του είναι ότι κάποιες φορές η ουλή είναι λεπτή και καλύτερης υφής και άλλοτε μεγάλη και αντιαισθητική. Δυστυχώς βλέπουμε πολύ συχνά δύσμορφες και αντιαισθητικές ουλές.
PRP: Το PRP είναι ουσιαστικά εκχύλισμα από το πλάσμα του αίματός μας που περιέχει αιμοπετάλια και πρωτεϊνικούς αυξητικούς παράγοντες και χρησιμοποιείται στην πλαστική χειρουργική για επούλωση ελκών τραυμάτων, εγκαυμάτων. Τα τελευταία χρόνια το PRP εφαρμόζεται και στην τριχόπτωση είτε με επάλειψη είτε με μικροβελόνες και παρατηρείται αναστολή ή επιβράδυνσή της εφόσον ακολουθούμε ένα πρωτόκολλο με 3-4 συνεδρίες. Επίσης όταν υιοθετούμε και πρόγραμμα συντήρησης ανά τρίμηνο ή εξάμηνο μπορεί η μέθοδος να είναι αποτελεσματική τόσο στη θεραπεία της τριχόπτωσης όσο και στην πρόληψη.
Scalp micropigmentation (SMP): Πρόκειται για μια μέθοδο ιατρικού tattoo που καλύπτει την αραίωση σε ξυρισμένο κεφάλι με μικρά στίγματα από tattoo. Ενώ παρουσιάστηκε ως πολλά υποσχόμενη τεχνική, στην πραγματικότητα παρουσιάζει αρκετά ζητήματα τεχνικής φύσης. Τον πρώτο καιρό φαίνεται καλό στα χέρια ενός δεξιοτέχνη γιατρού/ειδικού, αλλά μετά από κάποιο διάστημα αποχρωματίζεται γιατί με την έκθεση στον ήλιο οι χρωστικές τείνουν να παίρνουν μια απόχρωση μεταξύ πράσινου και μπλε. Έτσι η διαδικασία χρειάζεται επανάληψη.
Βλαστοκύτταρα: Δεν υπάρχουν σοβαρές κλινικές μελέτες σε ανθρώπους για το ρόλο των βλαστοκυττάρων στην τριχόπτωση. Προς το παρόν κάποια σημαντικά πειράματα γίνονται σε πειραματόζωα και δεν έχει τεκμηριωθεί κάτι ώστε να βγάλουμε συμπεράσματα για την ευρεία εφαρμογή μιας τέτοιας θεραπείας. Το ίδιο ισχύει και για τις πειραματικές θεραπείες που γίνονται με ενέσεις βλαστοκυττάρων στο τριχωτό, που έχουν απομονωθεί από το λίπος ενός ασθενή.
3. Η αποτρίχωση λευκών τριχών
Η μελέτη μας «FUE: A novel therapeutic option for leukotrichia» είναι η πρώτη στη βιβλιογραφία που παρουσιάζει αποτελέσματα από τη χρήση της FUE ως μέθοδος αποτρίχωσης λευκών τριχών. Αυτή τη στιγμή οι εναλλακτικές που έχουμε για να απαλλαγούμε από τη λευκοτριχία είναι ανεπαρκείς. Η λευκοτριχία είναι μια κατάσταση αποχρωματισμού των τριχών που εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία εξαιτίας κάποιας διαταραχής στους τριχικούς θύλακες.
Το θέμα της μελέτης που παρουσίασα στο παγκόσμιο συνέδριο της ISHRS στη Μαλαισία πραγματεύεται την παρουσία λευκών τριχών στο πρόσωπο (π.χ. γένια, πιγούνι) και σε σημεία του σώματος, όπως η περιοχή του μπικίνι. Το φαινόμενο είναι πολύ συχνό σε ανθρώπους που έχουν το αυτοάνοσο νόσημα λεύκη αλλά και σε όσους έχουν μεμονωμένες λευκές τρίχες. Όπως είναι γνωστό, αυτές δεν διαθέτουν μελανίνη και επομένως δεν μπορούν να εκριζωθούν με το λέιζερ αποτρίχωσης.
Η μέθοδος που προσφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η FUE που βασίζεται στην αφαίρεση του θύλακα της τρίχας με το εργαλείο punch, υπό τοπική αναισθησία. Εφαρμόσαμε τη μέθοδο FUE σε 32 ασθενείς μας με λευκοτριχία. Χρησιμοποιήσαμε το punch, ένα εργαλείο μικρής διαμέτρου που εκριζώνει ολόκληρο τον τριχικό θύλακα. Στη μελέτη συμμετείχαν 8 άντρες και 24 γυναίκες μέσου όρου ηλικίας τα 51. Οι 18 από τους 32 ασθενείς είχαν ολοκληρωμένο αποτέλεσμα μόνο σε μία συνεδρία. Οι παρενέργειες που εμφανίστηκαν ήταν μικρή αιμορραγία κατά τη διάρκεια της εξαγωγής (15%) και εκχύμωση (12,5%), ενώ δεν παρουσιάστηκαν ουλές.
4. Γυναίκες και μεταμόσχευση
Μαλλιά: Βασικός κανόνας της μεταμόσχευσης μαλλιών είναι ότι πρέπει να υπάρχει μια διαφορά πυκνότητας μεταξύ της δότριας περιοχής με εκείνη της λήπτριας, από όπου παίρνουμε τα τριχοθυλάκια. Κι αυτό γιατί από το περίσσευμα που υπάρχει στη δότρια θα καλυφθεί η αραίωση. Δυστυχώς σε αρκετές γυναίκες η αλωπεκία είναι διάχυτη και όχι εντοπισμένη, όπως στους άντρες με αποτέλεσμα και η δότρια που θα θέλαμε να βρούμε στο πίσω μέρος του κεφαλιού να έχει πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις προτείνουμε τη μέθοδο PRP, η οποία βλέπουμε ότι έχει αποτέλεσμα και σε νέες γυναίκες που έχουν τριχόπτωση μετά από μια εγκυμοσύνη.
Πυκνά φρύδια: Η μέθοδος FUE εφαρμόζεται με πολύ καλά αποτελέσματα στις βλεφαρίδες και αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που έρχονται σε εμάς, καθώς η τάση σήμερα είναι πυκνά, φυσικά φρύδια. Λαμβάνουμε με τοπική αναισθησία ένα ένα τα τριχοθυλάκια από μια γερή δότρια περιοχή στο πίσω μέρος του κεφαλιού και τα εισάγουμε ένα ένα στα φρύδια, στα σημεία που υπάρχει αραίωση. Το τελικό αποτέλεσμα επαναφύτρωσης είναι ολοκληρωμένο σε 1 χρόνο.
Βλεφαρίδες: Το πρόβλημα με τις αραιές βλεφαρίδες είναι πιο συχνό στις Ασιάτισσες. Για την αραίωση στο σημείο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος FUE με μεταμόσχευση τριχών από τα μαλλιά, αλλά δύσκολα έχουμε καλά αποτελέσματα. Ειδικά στις βλεφαρίδες οι τρίχες που λαμβάνουμε από το τριχωτό έχουν την τάση να μεγαλώνουν σε ευθεία γραμμή και όχι σε καμπύλη και στην πορεία κάνουν μια στροφή προς το εσωτερικό με αποτέλεσμα να υπάρχουν πιθανότητες τραυματισμού του κερατοειδούς. Στο συνέδριο αναφέρθηκε η επιλογή τριχών από τα πόδια επειδή δεν χρειάζονται τριμάρισμα. Η καμπυλότητα ενισχύεται με ειδικό ψαλίδι βλεφαρίδων. Εναλλακτικά υπάρχει η φαρμακευτική ουσία βιματοπρόστη (χρησιμοποιείται στο γλαύκωμα) που εφαρμόζεται τοπικά και διεγείρει τα τριχοθυλάκια στις βλεφαρίδες. Μάλιστα γίνονται κλινικές δοκιμές και για το τριχωτό της κεφαλής. Τέλος υπάρχουν και εξειδικευμένα προϊόντα, όπως μια συγκεκριμένη μάσκαρα φαρμακευτικής εταιρείας που περιέχει ίνες οι οποίες δείχνουν πιο πλούσιες τις βλεφαρίδες και τις επιμηκύνουν έως 5χιλ.
5. Οι εξελίξεις στην έρευνα
Η έρευνα κινείται προς την αναζήτηση της πλήρους χαρτογράφησης της γονιδιακής βάσης της αλωπεκίας. Ψάχνουμε, δηλαδή να βρούμε ποια ακριβώς γονίδια συμμετέχουν στη δημιουργία της. Τα τελευταία χρόνια έχει φανεί ότι ο έλεγχος της ανδρογενετικής αλωπεκίας είναι πολυγονιδιακός που σημαίνει ότι στο θέμα αυτό εμπλέκονται πολλά γονίδια μαζί. Αυτό εξάλλου εξηγεί για ποιο λόγο ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν αραίωση στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού και άλλοι στην κορυφή, κάποιοι σε πιο νεαρή ηλικία από τους άλλους κ.λπ. Αυτό που είναι σημαντικό από πλευράς έρευνας είναι ότι οδηγούμαστε σταδιακά στη δημιουργία κάποιων γονιδιακών τεστ που ίσως γίνονται στο μέλλον. Όσο ανακαλύπτουμε καινούρια γονίδια εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας πάνω στο γονιδιακό χάρτη της αλωπεκίας με στόχο να μπορούμε σε νεαρή ηλικία με το οπλοστάσιο που διαθέτουμε να ξεκινάμε νωρίς την συντηρητική αγωγή για να επιβραδύνουμε την τριχόπτωση. Επίσης γνωρίζοντας τον πλήρη γονιδιακό χάρτη θα γνωρίζουμε και τις πρωτεΐνες που μπορούν να αναστείλουν την έκφραση των επίμαχων γονιδίων ώστε να έχουμε νέες θεραπείες.
Ο δρ. Αναστάσιος Βεκρής, πλαστικός χειρουργός με εξειδίκευση στη μεταμόσχευση μαλλιών με την μέθοδο FUE, πρόεδρος της Advanced Hair Clinics, μέλος των ISHRS, ΕΕΠΕΑΧ, ISPRAS, www.advancedhairclinics.gr.
