Μετατρέπουν το Αιγαίο σε άγονη γραμμή

του Νίκου Μανάβη 
Η τύχη ήθελε ένας Χιώτης υπουργός, ο Κωστής Μουσουρούλης, να δώσει το φιλί της ζωής στις καταρρέουσες ακτοπλοϊκές εταιρείες ή ορθότερα στις τράπεζες που ελέγχουν τις ακτοπλοϊκές εταιρείες.
Το σχέδιο νόμου που κατέθεσε στη Βουλή το υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου τινάζει στον αέρα στα εργασιακά δικαιώματα των ναυτικών, διαλύει το υποτυπώδες δίκτυο σύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα και μεταξύ τους, όμως το σημαντικότερο είναι πως ανοίγει το δρόμο για την ερήμωση των νησιών του Αιγαίου. Κι όλα αυτά προκειμένου να επιτευχθεί μια μικρή μείωση στο λειτουργικό κόστος των πλοίων, η οποία είναι ανεπαρκής για τη διάσωση των ακτοπλοϊκών εταιρειών. Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζει ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), συνδικαλιστικό όργανο των ακτοπλόων.

Το πακέτο μέτρων που προωθείται περιλαμβάνει ουσιαστική κατάργηση της δεκάμηνης υποχρεωτικής δρομολόγησης των πλοίων στις ακτοπλοϊκές γραμμές, μείωση της σύνθεσης των πληρωμάτων των πλοίων, παράταση της περιόδου ετήσιας ακινησίας των πλοίων, δυνατότητα αλλαγής πλοίων στις γραμμές και ατομικές συμβάσεις για τους ναυτικούς. Όλες οι παραπάνω ρυθμίσεις είναι απαιτήσεις που διατυπώνουν εδώ και χρόνια οι εφοπλιστές της ακτοπλοΐας. Κι όλα αυτά τα μέτρα θα υλοποιούνται με υπουργικές αποφάσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις με γνωμοδοτήσεις του Συμβουλίου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών. Για ορισμένες από τις υπουργικές αποφάσεις δεν θα υπάρχει καν η υποχρέωση δημοσίευσής τους. Αυτή η πρόβλεψη στην ουσία δίνει τη δυνατότητα στην εκάστοτε ηγεσία του υπουργείου να εφαρμόζει όποια μέτρα θέλουν οι ακτοπλόοι χωρίς ούτε καν να δίνει λόγο στους νησιώτες και τους ναυτικούς που θα πλήττονται.

Η δεκάμηνη υποχρεωτική δρομολόγηση των πλοίων εξασφαλίζει τη σταθερή εξυπηρέτηση των μεταφορικών αναγκών των νησιών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το μέτρο αυτό σπάει με δύο ρυθμίσεις. Η πρώτη είναι η πρόβλεψη ότι θα μπορούν τα πλοία να παρατείνουν την περίοδο ακινησίας τους με μια απόφαση του υπουργού και γνωμοδότηση από το ΣΑΣ (Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών). Επίσης, οι ακτοπλοϊκές εταιρείες θα μπορούν να αλλάζουν τα πλοία που έχουν δρομολογημένα σε μια γραμμή ανάλογα με το μεταφορικό έργο. Η ρύθμιση αυτή τους δίνει τη δυνατότητα να δρομολογούν όποτε θέλουν μικρότερα πλοία για να μειώνουν τα λειτουργικά τους κόστη. Εννοείται πως οι εφοπλιστές θα δρομολογούν πλοία με βάση την αποκόμιση των μεγαλύτερων δυνατών κερδών κι όχι με βάση της ανάγκες των νησιών.

Με το νομοσχέδιο που παρουσίασε, το υπουργείο υιοθετεί πλήρως τη λογική της ασυδοσίας του κεφαλαίου και στο χώρο της ακτοπλοΐας κι ακυρώνει κάθε ρυθμιστικό ρόλο του κράτους. Οι εμπνευστές του κινούνται βάσει ιδεοληψιών πως ο λεγόμενος ελεύθερος ανταγωνισμός μπορεί να φέρει φθηνότερες και καλύτερες συγκοινωνίες για τα νησιά. Πιστεύουν ότι μοντέλα που εφαρμόζονται σε διακρατικές ακτοπλοϊκές συνδέσεις στη Βόρεια Ευρώπη (π.χ. Δανία – Σουηδία) μπορούν να εφαρμοστούν και σε γραμμές όπως είναι Λαύριο – Ψαρά – Μεστά Χίου.

Η εφαρμογή αυτής της πολιτικής σε λιγότερο από ένα χρόνο θα καταστήσει άγονες όλες τις ακτοπλοϊκές γραμμές του Αιγαίου. Το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου θα υπάρχουν αλλεπάλληλα δρομολόγια προς όλες τις βασικές γραμμές, δηλαδή από τον Πειραιά προς Ηράκλειο, Χανιά, Ρόδο και Μυτιλήνη. Όχι όμως και για τα μικρότερα νησιά. Από τις 15 Σεπτεμβρίου και μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, οι νησιώτες θα ψάχνουν τα πλοία με το κιάλι σε μεγάλα και μικρά νησιά. Στην ουσία τα νησιά θα επιστρέψουν σε καταστάσεις που ζούσαν τη δεκαετία του 1960.

Τα ναυτικά ατυχήματα θα πολλαπλασιαστούν καθώς οι ναυτικοί θα είναι συνεχώς κακοπληρωμένοι και εξουθενωμένοι από τα ατελείωτα ωράρια εργασίας. Οι αποδοχές των ναυτικών δεν ξεπερνούν το 15% του συνολικού κόστους λειτουργίας των πλοίων. Την ίδια στιγμή το κόστος των καυσίμων καλύπτει το 60% ως 65% του κόστους. Από τα μέτρα που λαμβάνονται σε βάρος των ναυτικών αναμένεται να μειωθεί το λειτουργικό κόστος των πλοίων 2-3 ποσοστιαίες μονάδες. Κι όμως το υπουργείο εμμένει στη λήψη τους για καταφανέστατα ιδεολογικούς σκοπούς, δηλαδή στέλνει μήνυμα στους εργαζόμενους πως δεν πρόκειται κανείς να ξεφύγει από τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα.

Στην εποχή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, δεν υπάρχουν μεσοβέζικες λύσεις για το ακτοπλοϊκό ζήτημα. Ούτε συμπράξεις ιδιωτικού και δημοσίου τομέα μπορούν να λειτουργήσουν όπως θα ήθελε το ΠΑΣΟΚ, ούτε σχήματα με την συμμετοχή της αυτοδιοίκησης όπως υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις για την πλειοψηφία των νησιών της χώρας ήταν, είναι και θα είναι ζημιογόνες. Ταυτόχρονα όμως είναι αναγκαίες για τους κατοίκους τους. Γι’ αυτό μόνο ένας αποκλειστικά δημόσιος φορέας ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το ζήτημα. Διότι θα εξασφαλίζει επαρκείς και υψηλής ποιότητας συνδέσεις για το σύνολο των νησιών του Αιγαίου. Θα εξασφαλίζει ανθρώπινες συνθήκες εργασίας και μισθούς για τους ναυτικούς, θα αξιοποιεί τα ελληνικά ναυπηγεία για την κατασκευή των νέων πλοίων και παράλληλα με κεντρικό σχεδιασμό θα μειώσει το συνολικό κόστος εξυπηρέτησης των συνδέσεων.