Την τελευταία του πνοή άφησε χθες στo Kαράκας ο Ούγκο Τσάβες, που έχασε τελικά τη σκληρή μάχη με τον καρκίνο. Δηλώσεις για το θάνατό του έκαναν μεταξύ άλλων ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν-Κι Μουν, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα, η κομμουνιστική κυβέρνηση της Κούβας και ηγέτες χωρών της Κεντρικής και της Νότιας Αμερικής.

Ο θάνατος του ηγέτη της Βενεζουέλας, αποκτά ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία, καθώς ήταν η άνοδός του στην εξουσία το 1999 που είχε προκαλέσει ντόμινο ιστορικών πολιτικών εξελίξεων στην περιοχή της Λατινικής Αμερικής η οποία έκανε έκτοτε μια «αριστερή στροφή».
Ο Ούγκο Τσάβες νοσηλεύτηκε επί μακρόν στην Κούβα ύστερα από την τέταρτη σε σειρά χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση όγκου, στην οποία υποβλήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου.

Προτού μπει στο νοσοκομείο ο 59χρονος ηγέτης είχε ορίσει ως αντικαταστάτη του και πιθανό διάδοχό του, τον Αντιπρόεδρο Νίκολας Μαντούρο, ο οποίος και λίγες ημέρες πριν από την έλευση του 2013 είχε επισκεφτεί τον Τσάβες στο νοσοκομείο δηλώνοντας πως «η κατάσταση της υγείας του Προέδρου είναι περίπλοκη».

Η απώλεια του Τσάβες περιπλέκει τα πράγματα κατ” αρχάς στο Καράκας, καθώς ο επανεκλεγείς τον Οκτώβριο ηγέτης, έπρεπε να ορκιστεί για τη νέα του θητεία στις 10 Ιανουαρίου. Το Ανώτατο Δικαστήριο είχε σπεύσει στις αρχές του έτους να διευκρινίσει ότι η ορκωμοσία μπορούσε να αναβληθεί ώσπου ο Τσάβες να επιστρέψει από την Αβάνα.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Βενεζουέλας, αφού δεν ορκιστεί Πρόεδρος, αναλαμβάνει ο Αντιπρόεδρος ή ο Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης με σκοπό την προκήρυξη νέων εκλογών.

Η άνοδος του Τσάβες στην εξουσία το 1999 είχε χαιρετισθεί ως μια ιστορική πρώτη νίκη της Αριστεράς στη Λατινική Αμερική μετά από δεκαετίες. Είχε επιτρέψει σε χώρες όπως η Κούβα του Κάστρο να εξασφαλίσουν πόρους – και ιδιαίτερα ζωτικής σημασίας πετρέλαιο – ώστε να ξεπεράσουν τα εμπόδια που έθετε η διεθνής τους απομόνωση. Και είχε ανοίξει τον δρόμο για άλλες νίκες μπολιβαριανού τύπου ηγετών, όπως του Εβο Μοράλες στη γειτονική Βολιβία ή ακόμη και του κεντροαριστερού Λούλα στη Βραζιλία.

Από πραξικοπηματίας Πρόεδρος

Ο Τσάβες, γεννημένος στις 28 Ιουλίου 1954 και με στρατιωτική εκπαίδευση στο ιδιαίτερα απαιτητικό σώμα των αλεξιπτωτιστών, είχε έντονη αντιεξουσιαστική δράση ήδη από τότε που ήταν τριαντάρης. Το 1983 είχε ιδρύσει το Μπολιβαριανό Επαναστατικό Κίνημα 200 (Movimiento Bolivariano Revolucionario 200 ή MBR-200), το οποίο το 1992 είχε επιχειρήσει να ανατρέψει με πραξικόπημα τον διεφθαρμένο Πρόεδρο Κάρλος Αντρες Πέρες. Ο Τσάβες φυλακίστηκε για αυτήν την δράση του.

Μετά την αποφυλάκισή του ακολούθησε τον δρόμο της πολιτικής και τον Δεκέμβριο του 1998 διεκδίκησε την προεδρία της Βενεζουέλας ως επικεφαλής του Κινήματος για την Πέμπτη Δημοκρατία, υποσχόμενος αναδιανομή της γης καθώς και προγράμματα στέγασης, μόρφωσης και περίθαλψης για τους φτωχούς Βενεζουελάνους. Μετά τη νίκη του ορκίστηκε Πρόεδρος της χώρας στις 2 Φεβρουαρίου 1999.

Το φιλολαϊκό πρόγραμμά του, τον έφερε γρήγορα αντιμέτωπο με το οικονομικό κατεστημένο της ιδιαίτερα πλούσιας σε φυσικούς πόρους Βενεζουέλα, με αποτέλεσμα να επιχειρηθεί πραξικόπημα εναντίον του τον Απρίλιο του 2002. Ο Τσάβες μάλιστα τέθηκε για λίγες ημέρες εκτός εξουσίας, για να επιστρέψει όμως με αντιπραξικόπημα παντοδύναμος.

Με την απόσταση από τον φιλολαϊκό πολιτικό στον λαϊκιστή πολιτικό να μικραίνει, ο «τηλεοπτικός» Τσάβες επανεξελέγη θριαμβευτικά Πρόεδρος το 2006 μολονότι η αντιπολίτευση τον κατηγορούσε για υπερσυγκέντρωση εξουσιών.

«Διάβολος ο Μπους»

Μετά τη νίκη του εξαπέλυσε επίθεση στον τότε Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζορτζ Μπους τον οποίο χαρακτήρισε «διάβολο». Επίσης θριαμβολόγησε: «Δείξαμε ότι η Βενεζουέλα είναι κόκκινη! Κανείς δεν πρέπει να φοβάται το σοσιαλισμό …Ο σοσιαλισμός είναι ανθρώπινος. Ο σοσιαλισμός είναι αγάπη». Αφιέρωσε δε εκείνη τη νίκη του στον «ασθενή φίλο Φιντέλ Κάστρο».

Η δεύτερη θητεία του χαρακτηρίστηκε από μια διαρκή και συστηματική προσπάθειά του να κρατηθεί όσο μπορεί στην εξουσία. Χαρακτηριστική ήταν η πρωτοβουλία του να καταργήσει σχετική διάταξη του Συντάγματος που περιόριζε σε δύο τις θητείες ενός Προέδρου. Ετσι και παρά τις φωνές της αντιπολίτευσης και του δυτικού Τύπου διεκδίκησε και κέρδισε την επανεκλογή του για άλλα έξι χρόνια τον περασμένο Οκτώβριο, καθώς οι φτωχοί Βενεζουελάνοι τον λατρεύουν.

Ο Τσάβες που και κέρδισε όλες τις πολιτικές μάχες, ηττήθηκε από τη μάχη της υγείας. Το 2011 διεγνώσθη καρκίνος και ακολούθησαν αλλεπάλληλες εγχειρήσεις και χημειοθεραπείες στην Κούβα.

Στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου επέστρεψε μόνο για λίγες ημέρες από την Αβάνα στο Καράκας για να κάνει ένα δραματικό τηλεοπτικό διάγγελμα προς τον λαό της Βενεζουέλας, να φιλήσει τον σταυρό και να παρουσιάσει τον Νίκολας Μαντούρο ως αντικαταστάτη του και «συνεχιστή της μπολιβαριανής επανάστασης».

Ξαναέφυγε για την Κούβα για μία ακόμη χειρουργική επέμβαση, η οποία κράτησε έξι ώρες στις 11 Δεκεμβρίου. Εκτοτε η κατάσταση της υγείας του παρέμενε σταθερά κρίσιμη. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ο Μαντούρο δήλωσε πως τον είδε δύο φορές και πως ο Τσάβες «έχει επίγνωση της κατάστασή του».

Στις 14 Ιανουαρίου η κυβέρνηση της Βενεζουέλας ανακοίνωσε ότι μια λοίμωξη που τον είχε ταλαιπωρήσει είχε αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Στο πλευρό του Τσάβες μάλιστα είχαν σπεύσει η Πρόεδρος της Αργεντινής Κριστίνα Κίρτσνερ και ο Πρόεδρος του Περού Ολάντα Ουμάλα, που επισκέφτηκαν τον βενεζουελάνο ηγέτη στο νοσοκομείο στην Αβάνα.

Η αντίστροφη μέτρηση

O Τσάβες πάντως επέστρεψε στο Καράκας στις 18 Φεβρουαρίου, ανακοινώνοντάς το μάλιστα μέσα από τον προσωπικό λογαριασμό του στο Twitter, ότι θα συνεχίσει «τη θεραπεία στην πατρίδα». Εκτοτε οι φήμες για την κατάσταση της υγείας του υπήρξαν συγκεχυμένες, ανάμεσα στην κυβερνητική προπαγάνδα και τις υπερβολές της αντιπολίτευσης.

Την περασμένη Πέμπτη όμως, ο Αντιπρόεδρος Νίκολας Μαντούρο (που μέχρι και χθες απέδιδε τα αίτια του καρκίνου σε «επίθεση από τους εχθρούς του») σε τηλεοπτική συνέντευξή του στην κρατική τηλεόραση είχε πεί σε δραματικό τόνο: «Ο αρχηγός μας δίνει μάχη για την υγεία του, μάχη για τη ζωή του». Και προσέθεσε ότι «έδωσε όλη του τη ζωή για τα δικαιώματα των φτωχών».

Ηταν φανερό πως είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση καθώς η επιδείνωση της υγείας του Τσάβες ήταν ραγδαία τα τελευταία 24ωρα. Την τελευταία του μάχη δεν έμελλε να την κερδίσει…