Σκληρές ποινές για τους δικαστές που καθυστερούν αποφάσεις προβλέπει νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης

Κύριος στόχος του νέου Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών είναι επιτάχυνση απονομής της Δικαιοσύνης, καθώς βασικό κριτήριο της εξέλιξης και παραμονής στο δικαστικό σώμα κάθε δικαστή, μέχρι του βαθμού του προέδρου Εφετών, είναι η ταχύτητα διεκπεραίωσης της κάθε υπόθεσης την οποία χειρίζεται, αλλά και το ήθος όπως και η «κοινωνική παράστασή του».

Με το νομοσχέδιο για τον νέο Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών που παρουσίασε σήμερα στο υπουργικό συμβούλιο ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Τσιάρας εισάγονται σημαντικές καινοτομίες ως προς την οργάνωση και λειτουργία των δικαστηρίων και την επιτάχυνση της Δικαιοσύνης, ενώ αναμορφώνεται το σύστημα διενέργειας των επιθεωρήσεων των δικαστών και συνδέεται πλέον η εξέλιξή τους με την ταχύτητα έκδοσης των δικαστικών αποφάσεων.

Πάντως, από τον βαθμό του προέδρου Εφετών και πάνω, δηλαδή, των αρεοπαγιτών, συμβούλων Επικρατείας και συμβούλων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν γίνεται καμία αναφορά για επιθεώρηση ως προς την ταχύτητα απονομής της Δικαιοσύνης.

Έτσι πλέον οι προαγωγές μέχρι και του βαθμού του προέδρου Εφετών θα γίνονται κατ’ απόλυτη εκλογή μόνο εφόσον οι υπό προαγωγή δικαστικοί λειτουργοί έχουν ολοκληρώσει την παρακολούθηση των υποχρεωτικών προγραμμάτων επιμόρφωσης. Αντίθετα, δεν θα προάγεται ο δικαστικός λειτουργός που έχει αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

Τι προβλέπεται σε αδικαιολόγητες καθυστερήσεις άνω του εξαμήνου

Την ίδια στιγμή η αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων, πέραν του εξαμήνου, θα επιφέρει, σταδιακά, στέρηση μισθού, μη προαγωγή στον επόμενο βαθμό και τέλος οριστικής παύση.

Παράλληλα, αυστηροποιούνται οι επιθεωρήσεις των δικαστών μέχρι το βαθμό του προέδρου Εφετών και οι επιθεωρητές θα παρακολουθούν υποχρεωτικά έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης τα οποία θα διοργανώνονται από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών.

Κατά την επιθεώρηση των δικαστικών λειτουργών, θα λαμβάνεται υπόψη, μεταξύ των άλλων, το ήθος, το σθένος, ο χαρακτήρας, η επιστημονική κατάρτιση, η κρίση, η αντίληψη, η επιμέλεια, η εργατικότητα και η κοινωνική παράσταση.

Στόχος η εξάλειψη δυσλειτουργιών των καθυστερήσεων

Το νομοσχέδιο του νέου Κώδικα, θα τύχει επιπλέον επεξεργασίας, μετά από διαβούλευση με τις δικαστικές Ενώσεις.

Ειδικότερα, ο νέος Κώδικας (ΚΟΔΚΔΛ) εδράζεται στο έργο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που είχε συγκροτηθεί στις αρχές του 2017 με τη συμμετοχή όλων των δικαστικών Ενώσεων και παραδόθηκε το σχετικό πόρισμα το 2018. Ακολούθησε, η ενσωμάτωση των παρατηρήσεων των Ολομελειών των Ανωτάτων Δικαστηρίων και η αναγκαία επεξεργασία των σχετικών διατάξεων από το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με τις θέσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης, με την αναμόρφωση του Κώδικα επιχειρείται η εξάλειψη δυσλειτουργιών των καθυστερήσεων στην απονομή της Δικαιοσύνης.

Οργάνωση και λειτουργία των δικαστηρίων

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο:

— Διευρύνονται τα πρόσωπα που δικαιούνται να συγκαλέσουν την Ολομέλεια των δικαστηρίων (προστίθενται οι δικαστικοί υπάλληλοι),

— Παρέχεται η δυνατότητα σύγκλησης Ολομελειών για ανταλλαγή απόψεων σχετικά με κρίσιμα νομικά ζητήματα,

— Προβλέπεται ότι εάν για λόγους ανωτέρας βίας δεν είναι δυνατή η ομαλή λειτουργία περισσοτέρων δικαστηρίων ή εισαγγελιών της αυτής περιφέρειας, ο υπουργός Δικαιοσύνης, μετά από αίτημα του δικαστή που διευθύνει το πολιτικό Εφετείο της περιφέρειας, μπορεί να αποφασίσει την αναστολή μέρους ή του συνόλου των εργασιών όλων των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της περιφέρειας μέχρι να εκλείψουν οι λόγοι αυτοί. Το ίδιο μπορεί να κάνει και για το σύνολο των δικαστηρίων της χώρας μετά από αίτημα ενός εκ των προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων. Δυνατότητα να αναστείλει μερικώς ή πλήρως τη λειτουργία του δικαστηρίου για λόγους ανωτέρας βίας έχει και ο διευθύνων το δικαστήριο.

— Περιορισμός των αναχρονιστικών κωλυμάτων εντοπιότητας βάσει των τελευταίων διαθέσιμων δημογραφικών δεδομένων.

— Ρύθμιση των οργανωτικών και λειτουργικών ζητημάτων των Ειρηνοδικείων μετά την έναρξη λειτουργίας της κατεύθυνσης ειρηνοδικών στην ΕΣΔΙ και την κατάργηση των πταισματοδικείων.

Προαγωγές μέχρι και τον βαθμό του προέδρου Εφετών

Οι προαγωγές μέχρι του βαθμού του προέδρου Εφετών θα γίνονται μόνο εφόσον:

Α) οι υπό προαγωγή δικαστικοί λειτουργοί έχουν ολοκληρώσει την παρακολούθηση των υποχρεωτικών προγραμμάτων επιμόρφωσης της παρ. 2 του άρθρου 40 του ν. 4871/2021 και

Β) κατ’ απόλυτη εκλογή.

Αντίθετα, δεν θα προάγεται ο δικαστικός λειτουργός που έχει αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

Εξάλλου, η αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων (πέραν του εξαμήνου) θα επιφέρει:

— Στέρηση μισθού

— Κώλυμα προαγωγής και

— Λόγο οριστικής παύσης.

Οι επιθεωρητές και η υποβοήθησή τους

Αναφορικά με τις επιθεωρήσεις των δικαστηρίων και δικαστικών λειτουργών, το νομοσχέδιο προβλέπει, ότι:

— Ο πρόεδρος και τα μέλη του Συμβουλίου Επιθεώρησης και οι επιθεωρητές αρεοπαγίτες και σύμβουλοι επικρατείας ορίζονται για διετή θητεία με κλήρωση: στην κληρωτίδα τοποθετούνται τα ονόματα των αρεοπαγιτών και συμβούλων, τους οποίους η ίδια Ολομέλεια ορίζει σε αριθμό διπλάσιο του απαιτουμένου για το σύνολο των μελών του Συμβουλίου Επιθεώρησης και των επιθεωρητών από αυτούς που έχουν διετή υπηρεσία.

— Πριν την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, τα μέλη των Συμβουλίων Επιθεώρησης και οι Επιθεωρητές παρακολουθούν υποχρεωτικά έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης που διοργανώνονται από την ΕΣΔΙ.

— Στην έδρα του μεγαλύτερου από τα Εφετεία κάθε περιφέρειας, ιδρύεται Γραφείο Γραμματείας Επιθεώρησης, στο οποίο παρέχουν τις υπηρεσίες τους, με αποκλειστική απασχόληση, ένας ή περισσότεροι γραμματείς από το προσωπικό των δικαστηρίων της έδρας του Εφετείου. Αρμοδιότητα του γραφείου είναι να επικουρεί τον επιθεωρητή στο έργο του και ιδίως να συλλέγει τα απαιτούμενα για την διενέργεια της επιθεώρησης των δικαστηρίων και δικαστικών λειτουργών στατιστικά στοιχεία και να συγκεντρώνει τις απαιτούμενες πληροφορίες σχετικά με την πορεία των αποφάσεων των επιθεωρουμένων.

Ετήσιες εκθέσεις επιθεώρησης

Τα δικαστήρια και οι Εισαγγελίες κατά την επιθεώρηση θα ελέγχονται για:

α) τα κριτήρια με βάση τα οποία συγκροτούνται τα Τμήματα του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας, και κατανέμονται οι υποθέσεις και τα λοιπά καθήκοντα,

β) την ενημερότητα της υπηρεσίας ως προς τη διεκπεραίωση των υποθέσεων και, ιδίως, ως προς τους μέσους χρόνους των διαδικασιών ανά φάση (προσδιορισμό, εκδίκαση, έκδοση απόφασης) και κατηγορία,

γ) την τακτική και ομαλή διεξαγωγή συνεδριάσεων,

δ) την χρήση των νέων τεχνολογιών και

ε) την καταλληλότητα, ασφάλεια και την καθαριότητα των κτιρίων.

Παράλληλα, κατά την επιθεώρηση θα ελέγχεται:

α) η ικανότητά τους στην απονομή της Δικαιοσύνης,

β) η διεύθυνση της διαδικασίας,

γ) λειτουργία του τμήματος ή του δικαστικού σχηματισμού που προΐστανται,

δ) η διατύπωση των δικαστικών αποφάσεων και βουλευμάτων του τμήματός / σχηματισμού τους και

ε) ο χρόνος δημοσίευσης των σχεδίων που τους παραδίδονται.

Σ΄ όλους τους δικαστικούς λειτουργούς μέχρι και το βαθμό του προέδρου Εφετών κατά την επιθεώρηση θα:

α) ελέγχετα: ιι) η επεξεργασία κάθε υπόθεσης σε συνάρτηση με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά της, ιι) οι δοθείσες με την απόφαση απαντήσεις και ιιι) η ταχύτητα διεκπεραίωσης κάθε υπόθεσης,

β) διεξάγεται λεπτομερώς κάθε χρήσιμη έρευνα, χωρίς περιορίζεται ο επιθεωρητής στα υποδεικνυόμενα από τους επιθεωρούμενους δικαστικούς λειτουργούς αποφάσεις και στοιχεία,

γ) μελετώνται τα σχετικά με την εργασία των επιθεωρούμενων στατιστικά στοιχεία,

δ) ζητείται η γνώμη του διευθύνοντος του δικαστηρίου,

ε) λαμβάνονται υπόψη οι γραπτές εκθέσεις των προέδρων των τμημάτων που υπηρετούν οι επιθεωρούμενοι,

στ) παρακολουθούνται οι συνεδριάσεις στις οποίες συμμετέχουν οι επιθεωρούμενοι,

ζ) διαπιστώνεται η συμμετοχή των επιθεωρούμενων στα υποχρεωτικά επιμορφωτικά σεμινάρια της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών και

η) και υπάρχει προσωπική επικοινωνία με τους επιθεωρουμένους.

Κριτήρια επιθεώρησης

Οι Ολομέλειες των Ανώτατων Δικαστηρίων, προκειμένου να διασφαλίσουν το ενιαίο μέτρο και την αποτελεσματικότητα της επιθεώρησης καταρτίζουν κατά την έναρξη κάθε δικαστικού έτους ενιαίο πλαίσιο οδηγιών, πρακτικών και κατευθύνσεων προς το Συμβούλιο Επιθεώρησης και τους επιθεωρητές για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους καθώς και ένα ενιαίο έντυπο επιθεώρησης

Επίσης, στους κανονισμούς των δικαστηρίων περιλαμβάνονται υποχρεωτικά ρυθμίσεις προς το σκοπό της ισομερούς κατανομής υποθέσεων στους δικαστές σύμφωνα με τις οποίες ο πρόεδρος που διενεργεί τη χρέωση των υποθέσεων τις κατατάσσει, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, από το ένα (την λιγότερο απαιτητική) έως το πέντε (την πιο απαιτητική).

Ακόμη κατά την επιθεώρηση θα ελέγχονται:

1) το ήθος, το σθένος και ο χαρακτήρας,

2) η επιστημονική κατάρτιση,

3) η προσαρμοστικότητα σε νέα καθήκοντα και αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων των νέων τεχνολογιών,

4) η κρίση και η αντίληψη,

5) η επιμέλεια και η εργατικότητα,

6) η υπηρεσιακή απόδοση ήτοι η ποιότητα, η ποσότητα και η ταχύτητα διεκπεραίωσης υποθέσεων σε σχέση με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους,

7) η ικανότητα στην απονομή της Δικαιοσύνης και στη διεύθυνση της διαδικασίας,

8) η αναίρεση ή εξαφάνιση των αποφάσεων που συνέταξαν οι επιθεωρούμενοι, κατά παραδοχή του αντίστοιχου ένδικου μέσου,

9) η ικανότητα συνεργασίας,

10) η συμπεριφορά του δικαστικού λειτουργού στο δικαστήριο και ιδιαίτερα στο ακροατήριο καθώς και η κοινωνική του παράσταση,

11) η επιβάρυνση από τυχόν πρόσθετα καθήκοντα και η ανταπόκριση σε αυτά.

Επιθεώρηση των επιθεωρητών

Το Συμβούλιο Επιθεώρησης συγκεντρώνει τις εκθέσεις του κάθε επιθεωρητή, ελέγχει την πληρότητά τους και διατυπώνει σε ιδιαίτερη έκθεσή του ενδεχόμενες παρατηρήσεις του σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής της επιθεώρησης από αυτόν.

Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη

Πάντα σύμφωνα με το νομοσχέδιο:

— Τα δικαστήρια θα διαθέτουν στο κοινό σε ηλεκτρονική μορφή δια μέσου της οικείας ιστοσελίδας τους τις δικαστικές αποφάσεις, τις οποίες δημοσιεύουν και οι οποίες έχουν υποστεί κατάλληλη επεξεργασία ανωνυμοποίησης.

— Τα Τμήματα Πληροφορικής των δικαστηρίων για την τεχνική υποστήριξη, συντήρηση και περαιτέρω ανάπτυξη των συστημάτων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) θα στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο θα υποστηρίζει την λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων της Δικαιοσύνης αδιαλείπτως.

— Θα συσταθούν Επιτροπές Πληροφοριακών Συστημάτων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου και

— Τα αρχεία των δικαστηρίου θα είναι και σε ηλεκτρονική μορφή.