Σχεδιάσαμε και εφαρμόζουμε ολοκληρωμένη στρατηγική για τη θωράκιση και την αποτελεσματική προστασία των θαλασσίων συνόρων

O Υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου, Κωστής Μουσουρούλης, εκφώνησε την ακόλουθη ομιλία κατά τη διάρκεια της σημερινής συνάντησης του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στην Αθήνα:

«Ευχαριστώ πολύ τον Πρόεδρο του ΕΛΚ κύριο Joseph Daul και την κυρία Μαριέττα Γιαννάκου, για την τιμητική τους πρόσκληση η οποία μου δίνει ιδιαίτερη χαρά.Καταρχήν γιατί συμμετέχω σε μια ακόμα σημαντική πολιτική εκδήλωση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Μιας πρωτοπόρου πολιτικής δύναμης με ηγετική παρουσία και όραμα για την Ευρώπη.

Και αυτά τα λόγια δεν είναι τυπικά. Επί δύο σχεδόν δεκαετίες υπήρξα στέλεχος των Ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και γνωρίζω καλά την πολιτική δύναμη του ΕΛΚ – μια δύναμη με απτό, θετικό έργο για την Ευρώπη. Άποψη που επιβεβαίωσα συμμετέχοντας, τα τελευταία δυο χρόνια, στο Δίκτυο Συνεργασίας Βουλευτών και Ευρωβουλευτών του κόμματός μας.

Από το βήμα αυτό μου δίνεται σήμερα η ευκαιρία να αναφερθώ στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην προσπάθειά της να διαφυλάξει τον ενιαίο χώρο δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας που η Ένωση προσφέρει στους λαούς της. Και αναφέρομαι ασφαλώς στο οργανωμένο διασυνοριακό έγκλημα που εκμεταλλεύεται ανθρώπους, με προέλευση δοκιμαζόμενες χώρες της Ασίας και της Αφρικής.

Η Ευρώπη, παρά την οικονομική κρίση, αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης για εκατοντάδες χιλιάδες υπηκόους τρίτων χωρών, οι οποίοι, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής, πέφτουν θύματα του οργανωμένου εγκλήματος. Στο πλαίσιο αυτό, η αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών αποτελεί μια διαχρονική, κοινή, Ευρωπαϊκή και επιχειρησιακά σύνθετη πρόκληση.

• Διαχρονική, γιατί η παράνομη μετανάστευση δεν αναμένεται να σταματήσει, όσο δεν εκλείπουν οι αιτίες που την προκαλούν.

• Κοινή, γιατί εκτός από την Ελλάδα, έχει άμεσο αντίκτυπο σε όλη την Ευρώπη, δεδομένου ότι η πλειοψηφία όσων εισέρχονται παράνομα δεν έχει ως τελικό προορισμό τη χώρα μας.

• Ευρωπαϊκή, γιατί τα εξωτερικά σύνορά μας δεν είναι μόνον αυτά ενός Κράτους – Μέλους, αλλά και εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.

• Σύνθετη, γιατί το περιβάλλον εντός του οποίου επιχειρούμεείναι ιδιόμορφο, πολυσύχναστο και δυναμικά μεταβαλλόμενο.

Ιδιόμορφο, λόγω των χαρακτηριστικών του ελληνικού θαλάσσιου πεδίου: 1.150.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιας επιφάνειας, 9.000 νησιά και βραχονησίδες και 18.400 χιλιόμετρα ακτογραμμής.

Πολυσύχναστο, λόγω της πυκνότητας της κυκλοφορίας που καταγράφεται σε ένα θαλάσσιο σταυροδρόμι τριών ηπείρων: της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας.

Και δυναμικά μεταβαλλόμενο, λόγω της εγγύτητας με ετερόκλητες τρίτες χώρες που εμφανίζουν αποκλίνουσα δυναμική και ιδιαίτερα αλλά και ρευστά κοινωνικο-πολιτικά χαρακτηριστικά.

Με αυτά τα δεδομένα, σχεδιάσαμε και εφαρμόζουμε ολοκληρωμένη στρατηγική μας για τη θωράκιση και την αποτελεσματική προστασία των θαλασσίων συνόρων.Η στρατηγική αυτή στηρίζεται σε τέσσερις ισοδύναμους πυλώνες.

1. Εθνικά μέτρα επιτήρησης
2. Εξοπλισμός και εκπαίδευση
3. Διακλαδική συνεργασία
4. Διεθνής συνεργασία

Πρώτος πυλώνας:Ανακοπή των ροών με εθνικά μέτρα επιτήρησης για τον έγκαιρο εντοπισμό και την αναχαίτιση λαθρεμπορικών σκαφών.

Σε συγκεκριμένες περιοχές των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου,ιδίως όπου η απόσταση από τις τουρκικές ακτές είναι μικρή,έχουμε διαθέσει ικανό αριθμό πλωτών μέσων για την επιτήρηση δια θαλάσσης, οχημάτων για περιπολίες από την ξηρά, αλλά και αεροσκάφη για την από αέρος επιτήρηση. Παράλληλα, ενισχύουμε την ικανότητα έγκαιρης ανταπόκρισής μας στα περιστατικά, σχεδιάζοντας στα νησιά αυτά ένα σύστημα παράκτιας επιτήρησης για τον έγκαιρο εντοπισμό των ύποπτων σκαφών.

Επίσης, λαμβάνουμε συμπληρωματικά μέτρα επιτήρησης στο Κεντρικό Αιγαίο καθώς και στις ανατολικές ακτές της ηπειρωτικής επικράτειας για την ανακοπή παράνομων μεταναστευτικών ροών προερχόμενων από τα ανατολικά θαλάσσια σύνορα, δημιουργώντας μια δεύτερη ζώνη ανάσχεσης των ροών. Με την ίδια ένταση επιτηρείται και όλο το μήκος του δυτικού παράλιου μετώπου,προς την Ιταλία, ενώ ενισχύθηκαν οι αστυνομικοί έλεγχοι στα Ελληνικά λιμάνια που συνδέονται με αντίστοιχα Ιταλικά.Τα μέτρα αυτά, όπως καταλάβατε, δεν έχουν προσέγγιση συνόρων, αλλά ζωνών επιτήρησης.

Δεύτερος πυλώνας: Προμήθεια σύγχρονου εξοπλισμού και εκπαίδευση των στελεχών του Λιμενικού Σώματος.

Οι σχετικές δράσεις δεν υποστηρίζουν μόνο την πρόληψη ή εξιχνίαση των εγκλημάτων, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη διεθνή αστυνομική συνεργασία, αλλά υποβοηθούν στην ορθή λήψη στρατηγικών και επιχειρησιακών αποφάσεων και, κατ’επέκταση, στη βέλτιστη αξιοποίηση των μέσων και του διαθέσιμου προσωπικού. Απώτερος σκοπός μας είναι η βελτίωση των μεθόδων συλλογής, ανάλυσης και αξιοποίησης πληροφοριών για την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων ανάλυσης κινδύνου.

Τρίτος πυλώνας: Διακλαδική συνεργασία με αιχμή του δόρατος το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο (ΕΣΚ) η σύσταση του οποίου – βάσει του υπό διαβούλευση Κανονισμού για το Πανευρωπαϊκό Σύστημα Επιτήρησης (EUROSUR) – είναι δεσμευτική για όλα τα κράτη-μέλη.

Στην Ελλάδα, η διακλαδική συνεργασία έχει ήδη ενισχυθεί με ενέργειες όπως η αξιολόγηση του υφιστάμενου επιχειρησιακού σχεδιασμού ειδικά στις περιοχές που δέχονται έντονες πιέσεις, η συνεχής αποτύπωση των ροών στα εξωτερικά θαλάσσια σύνορα και ο συντονισμός των επιχειρησιακών μονάδων / κλιμακίων των εμπλεκομένων φορέων.

Το ΕΣΚ θα εδρεύει στον Πειραιά, θα στελεχώνεται από προσωπικό όλων των συναρμοδίων φορέων, της Ελληνικής Αστυνομίας, του Λιμενικού Σώματος, των Ενόπλων Δυνάμεων, των Τελωνείων, κλπ. και φιλοδοξούμε να αποτελέσει ένα πρότυπο διακλαδικό όργανο συντονισμού της επιτήρησης των εξωτερικών μας συνόρων και ανταλλαγής πληροφοριών με τα άλλα Εθνικά Συντονιστικά Κέντρα και τον Frontex.

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να αναφέρω δυο πολύ σημαντικά ζητήματα για την υλοποίηση όλων των ανωτέρω δράσεων.

Πρώτον, τη συμμετοχή στελεχών του Λιμενικού Σώματος σε ευρωπαϊκά fora για τη δημιουργία καινοτόμων εφαρμογών διαχείρισης των εξωτερικών θαλασσίων συνόρων, καθώς και την ένταξη του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εκπαίδευσης στις Παραγωγικές Σχολές του Λιμενικού Σώματος, γεγονός που θα διευκολύνει την εναρμόνιση σε επίπεδο Ε.Ε. σε θέματα ενιαίας διαχείρισης συνόρων.

Δεύτερον, τη μεγάλη σημασία των πόρων του Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων της Ε.Ε. 2007-2013, αλλά και του διάδοχου Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (2014-2020). Στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου έχουμε ήδη εντάξει και υλοποιούμε σειρά δράσεων που αφορούν στην εκπαίδευση στελεχών, την αναβάθμιση υφιστάμενων και την προμήθεια νέων σκαφών, την προμήθεια τεχνολογικού κι επιχειρησιακού εξοπλισμού όπως θερμικές διόπτρες, συστήματα πληροφοριών Schengen 2ης γενιάς (SISII), λογισμικό συλλογής και ανάλυσης εγκληματολογικών πληροφοριών, σύστημα AIS, κρυπτοσυσκευές κλπ. Όλα όσα προανέφερα αποτελούν δράσεις αρμοδιότητας του Λιμενικού Σώματος.

Τέταρτος πυλώνας και συμπληρωματικός στα εθνικά μέτρα: Προώθηση της συνεργασίας τόσο σε επίπεδο Ε.Ε. μέσω του Frontex, όσο και σε περιφερειακό / διμερές επίπεδο.

Σε επίπεδο Ε.Ε., η προσπάθειά μας ενισχύεται με τη διάθεση επιπλέον επιχειρησιακών μέσων και εμπειρογνωμόνων στο πλαίσιο της Μικτής Ευρωπαϊκής Επιχείρησης «ΠΟΣΕΙΔΩΝ – Θαλάσσια Σύνορα». Η επιχείρηση αυτή διενεργείται υπό το συντονισμό και τη συγχρηματοδότηση του Frontex, ήδη από το 2008 σε θαλάσσιες περιοχές του Ανατολικού Αιγαίου και από το 2012 επεκτάθηκε στην Κρήτη και στο Ιόνιο.

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να επισημάνω ιδιαίτερα την παρουσία του Επιχειρησιακού Γραφείου του Frontex (Frontex Operational Office-FOO) στις εγκαταστάσεις του Αρχηγείου του Λιμενικού Σώματος στον Πειραιά καθώς και τον αποφασιστικό ρόλο που διαδραματίζειστην ενίσχυση της συνεργασίας στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η συνεργασία αυτή αντικατοπτρίζει δυο πολύ σημαντικές θεωρήσεις:

Πρώτον, την ανάγκη κοινής διαχείρισης του φαινομένου της παράνομης μετανάστευσης στα νοτιοανατολικά εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Θεωρώ σημαντικό να αναφέρω ότι οι προοπτικές επιδείνωσης των δεδομένων παράνομης μετανάστευσης δεν επιβεβαιώνουν απλώς την ορθότητα επιλογής του Πειραιά ως έδρας του Γραφείου του Frontex, αλλά αναδεικνύουν την ανάγκη διατήρησης και ενίσχυσής του.

Δεύτερον, την ενότητα των ευθυνών και τη συλλογικότητα των δράσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ενότητα της ευθύνης έχει μεγάλη σημασία για το μοντέλο της ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων και της ευρωπαϊκής πολιτικής εσωτερικής ασφάλειας, πέρα από το γεγονός του κινήτρου διείσδυσης σε έναν ενιαίο χώρο ελεύθερης διακίνησης όπως αυτός του Schengen.

Η δε συλλογική δράση, δίνει τη δυνατότητα στα Κράτη – Μέλη αναπτύσσοντας δυνάμεις τους στο πιο νευραλγικό, από στρατηγικής απόψεως, σημείο εισόδου παράνομων μεταναστών στην Ε.Ε., να αναπτύξουν ταυτόχρονα και προληπτική δράση και να προστατεύουν τους ζωτικούς τους χώρους.

Όσον αφορά στο διμερές επίπεδο, η Ελλάδα δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ενίσχυση της συνεργασίας μας με τη γείτονα Τουρκία, τόσο για την εξάρθρωση των οργανωμένων εγκληματικών δικτύων, όσο και για την αποφυγή τραγωδιών στη θάλασσα. Αποτελεί ανθρωπιστικό μας καθήκον. Να αναφέρω στο σημείο αυτό τις συναντήσεις και επαφές των Αρχηγών του Λιμενικού Σώματος και της Τουρκικής Ακτοφυλακής με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών σε θέματα παράνομης μετανάστευσης και διασυνοριακού εγκλήματος.

Επίσης, στενή συνεργασία έχει αναπτυχθεί και με τις αρχές της Αλβανίας σε κεντρικό αλλά και σε τοπικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να έχουν εκλείψει τα τελευταία χρόνια τα φαινόμενα που εκδηλώνονταν στην Ελληνο-αλβανική θαλάσσια μεθόριο.

Θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφέρω και μία σειρά άλλων δράσεων σε εθνικό επίπεδο οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του προβλήματος της παράνομης μετανάστευσης, συγκεκριμένα:

• την καταγραφή όλων των εισερχόμενων προσώπων στην ελληνική επικράτεια,

• τη λειτουργία χώρων πρώτης υποδοχής και κράτησης κοντά στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα και σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου,

• τη σύσταση νέων Υπηρεσιών Πρώτης Υποδοχής και Υπηρεσίας Ασύλου και

• τη συστηματοποίηση των επιστροφών υπηκόων τρίτων χωρών που δεν πληρούν τα κριτήρια παραμονής στην Ε.Ε. με τη συνδρομή του Frontex και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επιστροφών.

Αγαπητοί φίλοι και συνάδελφοι,

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, νέων και σύνθετων οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων, με αποκορύφωμα τη μαζική ανεργία, την έξαρση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η εποχή αυτή απαιτεί αυξημένη διορατικότητα και τολμηρή αποφασιστικότητα.Η κατανομή των οικονομικών βαρών και η συλλογική ευθύνηκαι δράση είναι ο μονός δρόμος για να εγγυηθούμε συλλογικά τα εξωτερικά μας σύνορα, με σεβασμό πάντα στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις πολιτικές ελευθερίες. Η «κλειστή» πολιτική ορισμένων χωρών στο θέμα της υποδοχής προσφύγων και λαθρομεταναστών δεν βρίσκεται σε αρμονία με τη σκέψη αυτή.

Και κάτι ακόμη: Η εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας σε κάθε πολίτη είναι κοινή μας ευθύνη, ιδίως σήμερα που οι πολίτες αν δεν μοιράζονται με τις ηγεσίες τους ένα κοινό όραμα δύσκολα μπορούν να τις εμπιστευθούν.Μην ξεχνάμε ότι το αίσθημα ανασφάλειας απομακρύνει τις κοινωνίες από τις αρχές του ανθρωπισμού και ενέχει τον κίνδυνο να απλωθεί το μαύρο πέπλο της ξενοφοβίας και του ρατσισμού.

Σας ευχαριστώ.»