Τα βιβλία που μας έμαθαν το σeξ

Η απάντηση είναι «ναι». Όσο, για το τι είναι ερωτική λογοτεχνία, ο  νομπελίστας συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα έχει πει ότι «το όριο ανάμεσα στον ερωτισμό και την πορνογραφία μπορεί να προσδιοριστεί μόνο με όρους αισθητικής». Με άλλα λόγια, κάθε λογοτεχνικό έργο, που αναφέρεται στη σeξουαλική απόλαυση, προσεγγίζοντάς την με όρους υψηλής αισθητικής, μπορεί να χαρακτηριστεί «ερωτικό». Και, μέσα στα χρόνια, υπήρξαν πολλές, τέτοιες λαμπερές, λυρικές, σκληρές, αμφιλεγόμενες και υγρές σελίδες…

»Ερωτικές ιστορίες καθημερινής τρέλας»,  Τσάρλς Μπουκόφσκι, εκδ. Οδυσσέας

Άγριες, παράδοξες, βιτριολικά αστείες, ανόσιες και ευλαβικές μαζί, οι «Ερωτικές ιστορίες» του «δαφνοστεφανωμένου ποιητή της αμερικάνικης χαμοζωής» (σ.σ. έτσι τον αποκάλεσε κάποτε το περιοδικό «Time»), πρωτοκυκλοφόρησαν το 1972. Οι σελίδες τους – όπως στα περισσότερα έργα του Μπουκόφσκι – «βουλιάζουν» στο αλκοόλ και τον ερωτισμό,  περιπλανιώνται σε φτηνά ξενοδοχεία, παρέα με πόρνες, τζογάρουν, μπλέκουν σε  δουλειές του ποδαριού, καυγάδες και νταηλίκια. Οι ειδικοί θεωρούν αυτό το βιβλίο «μια εξαιρετική εισαγωγή στο μπουκοφσκικό έργο».

»Ο τροπικός του Καρκίνου», Χένρι Μίλερ, εκδ.Μεταίχμιο

Ο Μίλερ εκδίδει τον «Τροπικό του Καρκίνου» το 1934 (σ.σ. και μάλιστα με χρήματα της ερωμένης του Αναϊς Νιν) αφού έχει εγκαταλείψει την Αμερική και έχει περιπλανηθεί ως αλήτης στο θρυλικό Παρίσι του Μεσοπολέμου. Οι εξαιρετικά γλαφυρές, λεπτομερείς ερωτικές περιγραφές του βιβλίου, του χάρισαν την ταμπέλα του «πορνογραφικού» και «χυδαίου». Μαζί με τα άλλα δύο  βιβλία της τριλογίας του Μίλερ – τη «Μαύρη άνοιξη», και τον «Τροπικό του Αιγόκερω» -  ο «Τροπικός του Καρκίνου» απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ, σε πολλές πολιτείες, και δεν κυκλοφόρησε παρά μόνο τη δεκαετία του 1960, ύστερα από πρωτοφανείς δικαστικές διώξεις σε βάρος του συγγραφέα του (σ.σ. εν τω μεταξύ, φυσικά, όλα τα βιβλία αγοράζονταν και πωλούνταν κρυφά, με παραπλανητικά εξώφυλλα) . Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου να επιτρέψει την κυκλοφορία του βιβλίου, οριστικά, το 1964 θεωρείται ιστορική.

Το βιβλίο (που κατά βάση είναι αυτοβιογραφικό)  περιγράφει τη σeξουαλική Οδύσσεια ενός φτωχού συγγραφέα στο Παρίσι του ’20 και του ’30 και τις ερωτικές επαφές που έχει με άλλους μποέμ – σχέσεις που περιλαμβάνουν σeξ με ανήλικους, ομοφυλοφιλικές επιθυμίες και παθιασμένα σμιξίματα με γυναίκες. Σήμερα θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας.

»Το δέλτα της Αφροδίτης», Αναϊς Νιν, εκδ. Λιβάνη

Η Αναϊς Νιν είναι ίσως η μόνη γυναίκα συγγραφέας που ύμνησε με ειλικρίνεια, χωρίς ανόητες, περιττές αναστολές τη γυναικεία σeξουαλικότητα. Το έργο της, έμεινε στην ιστορία της λογοτεχνίας ως μια θαρραλέα γυναικεία γραφή που διεκδίκησε αυτό που για τους άνδρες ήταν ήδη κεκτημένο: την ερωτική απόλαυση.

Μερικά από τα πασίγνωστα eρωτικά διηγήματα της Αναΐς Νιν, γραμμένα στις αρχές της δεκαετίας του 1940 για έναν ιδιώτη συλλέκτη, δημοσιεύθηκαν μετά το θάνατό της, σε δύο συλλογές, με άκρως υπαινικτικούς τίτλους : Το Δέλτα της Αφροδίτης (1978) και Μικρά Πουλιά (1979). Είναι κείμενα μέσα από τα οποία η Νιν βουτά στα θολά, «απαγορευμένα νερά» της κακοποίησης, της πορνείας, της αμφιφυλοφιλίας. Και σήμερα ακόμα, 75 χρόνια αργότερα, μετά την πρώτη γραφή τους, εξακολουθούν να γοητεύουν.

»Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα» , Πασκάλ Μπρικνέρ, εκδ. Αστάρτη

«Ντρεπόμουν για τη μίζερη συμμετοχή μου στην οργιακή της αναζήτηση κι έκρυβα την εύκολη ικανοποίηση της επιθυμίας μου γιατί ήταν η στιγμή του χωρισμού των σωμάτων, της επιστροφής στη μοναξιά. Περιφρονούσα αυτά τα λευκά λουλούδια που εκτόξευα μέσα στην κοιλιά της, θλιβερό μπουκέτο που προσφέροντάς μου την ηδονή, μου στερούσαν το αντικείμενό της. Αυτό που προσπαθούσα να τιμήσω ήταν την ηδονή της Ρεβέκκας, υπηρέτης της δικιάς της χαράς, αναγκασμένος να μιμούμαι το δικό της πλούτο, να αντιγράφω τη δική της εγκατάλειψη, μια και δεν την αισθανόμουν πραγματικά. Αλίμονο! Φτωχός οργωτής αυτής της ρόδινης και γόνιμης γης, ποτέ δεν έφθανα στο ύψος του δικού της παραληρήματος».

Πώς να ξεφύγει κανείς από τη μονοτονία της ζωής του ζευγαριού; Ανάγοντας τον έρωτα σε θρησκεία ; Αγκαλιάζοντας την παρέκκλιση, τα βίτσια ;  Ή μήπως καταστρέφοντας, αφανίζοντας σιγά-σιγά τον σύντροφό του;  Στα «Μαύρα φεγγάρια του έρωτα», ο συγγραφέας Πασκάλ Μπρικνέρ παρουσιάζει δύο ζευγάρια – ένα ζευγάρι Άγγλων, έναν Αμερικανό συγγραφέα και μια νεαρή Γαλλίδα χορεύτρια- που βρίσκονται «εγκλωβισμένα» σε ένα πλοίο, αναγκασμένα να συνυπάρξουν για μερικές μέρες, Στη διάρκεια του ταξιδιού τους, οι ερωτικοί ρόλοι εναλλάσσονται, οι θύτες γίνονται θύματα, οι ζωές και τα συναισθήματα μπλέκονται με απροσδόκητο, τραγικό τρόπο που θα οδηγήσει τους εραστές στην πτώση και την καταστροφή….

Το 1992, το προκλητικό αυτό μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη. Ο Ρομάν Πολάνσκι -ο σκηνοθέτης που υπέγραψε την κινηματογραφική μεταφορά- δήλωσε ότι πρόκειται για «ένα βιβλίο που έχει το κουράγιο να φτάσει στα άκρα των καταστάσεων και των συναισθημάτων. Είναι κάτι περισσότερο από μια ιστορία αγάπης. Είναι η ανατομία ενός πάθους».

»Η φιλοσοφία του μπουντουάρ», Μαρκήσιος ντε Σαντ, εκδ. Καστανιώτη

Ο διαβόητος Μαρκήσιος Ντε Σαντ, «βασιλιάς» και «πρωτομάστορας» της ερωτικής λογοτεχνίας, ήταν συγγραφέας και φιλόσοφος αριστοκρατικής καταγωγής, ο οποίος φυλακίστηκε και έμεινε κλεισμένος σε άσυλο επί 32 χρόνια, καταδικασμένος για τις τολμηρές ιδέες του και το ανατρεπτικό έργο του. Το μυθιστόρημά του «Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ» δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1795 και αποτελεί μια σκανδαλώδη παρωδία των παιδαγωγικών μυθιστορημάτων που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή στη Γαλλία του 18ου αιώνα.

Η υπόθεση του βιβλίου: μια χούφτα Γάλλοι αριστοκράτες, συναντιούνται μια μέρα στο σπίτι της ώριμης κυρίας Ντε- Σεντ- Ανζ, με σκοπό ν” ανταλλάξουν απόψεις και να γευτούν, από κοινού, τις χαρές του έρωτα. Εκεί γνωρίζουν την νεαρή, ανέγγιχτη κορασίδα Ευγενία. Οι αριστοκράτες με την βοήθεια ενός ακόλαστου ομοφυλόφιλου, του Ντολμανσέ και του αμφισeξουαλικού αδερφού και εραστής της Ντε Σεντ Ανζ, ιππότη ντι Μιρβάλ, θα θελήσουν να αποπλανήσουν την Ευγενία, να την νουθετήσουν, και, τέλος, να την μυήσουν στη φιλοσοφία και τις πρακτικές του ακραίου ηδονισμού. Αυτό που κάνει το κείμενο να διαφέρει από ένα κοινό πορνογράφημα, είναι πως – μέσα από την περιγραφή του σeξουαλικού οργίου -  ο συγγραφέας «ξιφουλκεί» εναντίον των θεμελιακών αξιών του δυτικού πολιτισμού, φιλοσοφώντας, κριτικάροντας και απορρίπτοντάς τες. 

»Η Αφροδίτη με τη γούνα», Λεοπόλντ φον Ζάχερ-Μαζόχ, εκδ. Ερατώ

«Τί ευτυχία ν” αγαπάς και ν” αγαπιέσαι! Και δε συγκρίνεται με την ωμήν ευδαιμονία όταν λατρεύουμε μια γυναίκα, που μας κάνει παιγνίδι, όταν γινόμαστε δούλοι ενός όμορφου τυράννου, που μας ποδοπατάει ανελέητα κάτω απ” τα πόδια του. Έτσι έγινε με τον Σαμψών, τον ήρωα, τον κολοσσό, που αφέθηκε στα χέρια της Δαλιδάς, που τονε πρόδωσε και τονε ξαναπρόδωσε και μπρος της οι Φιλισταίοι τον έδεσαν και του βγάλανε τα μάτια, κείνα που απολαμβάνανε την όμορφη προδότρια, μεθυσμένος από έρωτα, μέχρι τη τελευταία στιγμή».

Τα λόγια περιττεύουν γι” αυτό το κλασικό έργο του 1870 που πραγματεύεται το -  πάντα επίκαιρο-  θέμα της απελευθερωτικής δύναμης της σeξουαλικής υποταγής.  Ο Λέοπολντ Φον Ζάχερ-Μαζόχ,  όπως άλλωστε και ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ, πρόσθεσε στο ερωτικό μας λεξιλόγιο μια νέα λέξη: τον μαζοχισμό.  Την απόλαυση του πόνου. «Η Αφροδίτη με τη γούνα» θεωρείται το κατ” εξοχήν magnum opus του, ένα έργο στο οποίο ο συγγραφέας του ταυτίζεται απόλυτα με τον Σεβερίν, τον άντρα που ερωτεύεται  θανάσιμα τη Βάντα φον Ντουνάγεφ, και την ικετεύει να τον κάνει σκλάβο της, απαιτώντας να κυριαρχηθεί από κείνη.  Για «Fifty shades of Grey», θα μιλάμε τώρα ;

»Λολίτα», Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, εκδ.  Πατάκη

«Αισθανόμουν περηφάνια. Είχα κλέψει το μέλι ενός σπασμού δίχως να προσβάλω την ηθική ενός παιδιού. Κανένα, απολύτως κανένα κακό δεν είχα διαπράξει. Ο θαυματοποιός είχε χύσει γάλα, μελάσα, αφρίζουσα σαμπάνια στο καινούργιο άσπρο τσαντάκι μιας νεαρής γυναίκας· και, ιδού, το τσαντάκι είχε μείνει άθικτο. Με τόσο λεπτεπίλεπτο τρόπο είχα οργανώσει το πρόστυχο, φλογερό, αμαρτωλό μου όνειρο· και η Λολίτα παράμεινε ασφαλής – κι εγώ παρέμεινα ανασφαλής.».

Η Λολίτα εκδόθηκε το 1955 προκαλώντας αίσθηση με την υπαινικτική, και «eρωτικά παιγνιώδη» γραφή του Ναμπόκοφ που τον καθιέρωσε ως έναν από τους πλέον ταλαντούχους συγγραφείς του 20ού αιώνα. Τι είναι;  Η ιστορία της απαγωγής της ανήλικης Ντολόρες Χέιζ από τον θετό της πατέρα, καθηγητή Χάμπερτ, και το «βρόμικο» ταξίδι τους στην αμερικανική ενδοχώρα. Το βιβλίο χαρακτηρίστηκε από κάποιους «ξεκάθαρη, αχαλίνωτη πορνογραφία» και από άλλους αριστούργημα που καταδείχνει την ανεπανάληπτη ικανότητα του Ναμπόκοφ στη σύνθεση της πλοκής και το παιχνίδι των λέξεων. Το βιβλίο έγινε ταινία για πρώτη φορά το 1962 με σκηνοθέτη τον πολυτάλαντο Κιούμπρικ.

»Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι», Ντέιβιντ Χ. Λόρενς, εκδ. Μεταίχμιο

«Είχε ξεγυμνώσει κι αυτός το μπροστινό μέρος του σώματός του κι η Κόνι ένιωσε τη γuμνή σάρκα του να μπαίνει μέσα της. Για μια στιγμή, έμεινε μέσα της, να τρέμει. Έπειτα όταν άρχισε να κινείται ρυθμικά  σ’ ένα ξέφρενο οργασμό που δεν μπορούσε να τον συγκρατήσει, οι απότομοι σπασμοί του ξύπνησαν μέσα της κάποιες καινούργιες, παράξενες συγκινήσεις. Κύματα κύματα, σαν φλόγες που ορμούν κυνηγημένες απ’ τον αέρα, απαλές σαν φτερά, αστραφτερές σαν πυροτεχνήματα, υπέροχες συγκινήσεις που έκαναν τα σωθικά της να λιώνουν. Σαν καμπάνες που χτυπούσαν δυνατά, χαρμόσυνα. Κι ούτε που κατάλαβε τις άγριες κοφτές κραυγές που άφησε».

Όταν κυκλοφόρησε το 1928 το μυθιστόρημα ήταν μια επανάσταση – όχι μόνο για τα σeξουαλικά ήθη της εποχής αλλά και για τα λογοτεχνικά.  Ο Ντ. Χ. Λώρενς περιέγραφε την κάθοδο της αστής ηρωίδας του στην κόλαση του σeξουαλικού πάθους με τον νεαρό σοφέρ της σε ένα κείμενο τόσο τολμηρά γραμμένο, που και ο ίδιος ο συγγραφέας του προέβλεπε πως δεν επρόκειτο να δημοσιευτεί ποτέ.  Παρ’όλα αυτά, αρνιόταν να περικόψει σκηνές. Το βιβλίο, που τελικά εκδόθηκε το 1928, θεωρήθηκε απρεπές, διαβάστηκε από ελάχιστους, μετά από περισσότερους, ώσπου, εν τέλει, ο χρόνος το καθιέρωσε, ως ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας ερωτικής λογοτεχνίας.

»Ο Μέγας Ανατολικός», Ανδρέας Εμπειρίκος, εκδ. Άγρα

Έργο ζωής που γράφτηκε μεταξύ 1945-1951 και εκδόθηκε σε 8 τόμους, μετά το θάνατο του Εμπειρίκου ( στο διάστημα 1990-’92), από τον φόβο της κατακραυγής και της λογοκρισίας.

Θέμα του, είναι το παρθενικό ταξίδι του υπερωκεανείου «Μέγας Ανατολικός», από την Αγγλία στην Αμερική, τον Μάιο του 1867. Επιβάτες κάθε είδους, εθνικότητας τάξεως και επαγγέλματος και πλήρωμα διαπλέουν τον Ατλαντικό μέσα σε αυτή την ηδονική Κιβωτό, απολαμβάνοντας όλες τις μορφές του έρωτα άνευ ορίων και όρων, ζώντας την απόλυτη ελευθερία και ηδονή για να καταλήξουν σε μια μορφή πρωτόγονης, παγανιστικής ευτυχίας.

Όπως είναι ευνόητο, η κριτική που ασκήθηκε στο έργο ήταν έντονη και πολύπλευρη. Κυρίαρχο ήταν το ερώτημα, αν επρόκειτο για λογοτεχνία ή για ένα κοινό πορνογράφημα. Το είπαν «μυθιστόρημα ερωτικής παιδεύσεως και αισθηματικής αγωγής», το συνέδεσαν με το όραμα της Νέας Εδέμ, μιας «ερωτικής και πολιτικής ουτοπίας», το συνέκριναν με τα έργα του Ντε Σαντ. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για το μεγαλύτερο (σ.σ. 2104 σελίδες!) και τολμηρότερο μυθιστόρημα της ελληνικής γλώσσας.

»Η ιστορία της Ο», Πολίν Ρεάζ, εκδ. Μεταίχμιο

Γραμμένο το 1954, πρόκειται για ένα από τα πιο σκανδαλώδη και πολυδιαβασμένα αναγνώσματα της γαλλικής γλώσσας, μετά τον «Μικρό Πρίγκηπα» του Σεν Εξιπερί.  Λέγεται ότι γράφτηκε ως καπρίτσιο, όταν η συγγραφέας Ντομινίκ Ορί (σ.σ. Πολίν Ρέαζ ήταν το ψευδώνυμό της) θέλησε να αποδείξει στον εργοδότη της Ζαν Πολάν, που ήταν γκουρού του εκδοτικού οίκου Gallimard, θαυμαστής του Ντε Σαντ (και, ναι, εραστής της) ότι και μια γυναίκα μπορεί να γράψει ένα τολμηρό, άγριο  ερωτικό βιβλίο, κόντρα στο κλισέ περί «ροζ» και τρυφερής γυναικείας γραφής.

Η «Ο» του βιβλίου είναι μια Παριζιάνα φωτογράφος, η οποία, προκειμένου να ικανοποιήσει τις σeξουαλικές επιθυμίες του φίλου της, Ρενέ, πηγαίνει τρόφιμος στον πύργο Roissy όπου λειτουργεί ιδιωτική σχολή σαδομαζοχισμού, προκειμένου να εκπαιδευτεί ως πειθήνια ερωτική παρτενέρ. Εκεί, εξοικειώνεται με τα μυστικά της τέχνης της ερωτικής υποταγής και, μετά την αποφοίτησή της, μπαίνει στην υπηρεσία του πατρικού φίλου του εραστή της, Σερ Στέφεν δίνοντας όρκο να  εκπληρώνει κάθε του επιθυμία. Ο σκληρός Σερ Στέφεν κερδίζει την αγάπη της Ο, η οποία αποφασίζει να συνεχίσει τις «σπουδές» της. Η τελική «εξέταση» είναι ένα πυρακτωμένο τατουάζ του μονογράμματος της στο σώμα της ως απόδειξη των ειλικρινών αισθημάτων της.

Γενικά το βιβλίο – προφανώς εμπνευσμένο από τον ντε Σαντ -  περιλαμβάνει τόσο βίαιες σκηνές βασανισμού και σαδομαζοχισμού, που κατά την εποχή της έκδοσης του θεωρήθηκε πως ο συγγραφέας είναι άνδρας. Τόσο το κείμενο όσο και η άγνωστη συγγραφέας γνώρισαν τη δημόσια κατακραυγή και σύρθηκαν στα δικαστήρια. Ήταν το πρώτο και τελευταίο βιβλίο που έγραψε η Ορί.