Ήταν οι γλύπτες της αρχαιότητας οι σύγχρονοι… image makers των πολιτικών? Ήταν τα αγάλματα και κυρίως οι προτομές των πολιτικών ανδρών πρόδρομοι των σύγχρονων πολιτικών αφισών και των τηλεοπτικών πολιτικών διαφημίσεων?
“Ακριβώς έτσι. Η…υπό μία έννοια. Ο σύγχρονες κοινωνίες διαθέτουν μια μεγάλη γκάμα μέσων επικοινωνίας και μετάδοσης πληροφοριών και μηνυμάτων. Στην αρχαιότητα τον ρόλο των media αναλαμβάνουν τα έργα τέχνης που ιδρύονται στους δημόσιους χώρους, και κυρίως οι ανδριάντες» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Καθηγήτρια Θεοδοσία Στεφανίδου-Τιβερίου – διευθύντρια του Μουσείου Εκμαγείων του ΑΠΘ και επιμελήτρια της Έκθεσης με τίτλο «Εκφράσεις Εξουσίας. Η εικόνα του πολιτικού ανδρός από τον Περικλή ως τον Θεοδόσιο Β΄» που εγκαινιάζεται στο Μουσείο Εκμαγείων της Φιλοσοφικής Σχολής.
Η έκθεση περιλαμβάνει περί τις 30 κεφαλές πολιτικών ανδρών από την εποχή του Περικλή (5ος π.Χ αιώνας) ως και την εποχή του Θεοδοσίου Β΄ και του τέλους των αγαλμάτων (5ος μ.Χ)
Η θεματική της βασίζεται σε μια σειρά από εκμαγεία έργων γλυπτικής που αποδίδουν κεφαλές πολιτικών προσώπων της αρχαιότητας και συνοδεύεται από πλούσιο συμπληρωματικό υλικό, δηλαδή κείμενα και εικόνες. Στόχος της είναι να παρουσιάσει τους τρόπους με τους οποίους προβάλλονται οι πολιτικοί άνδρες και ειδικότερα, τα πρόσωπα της εξουσίας στον κοινωνικό χώρο και να δείξει τι είδους μηνύματα εκπέμπονται μέσω των απεικονίσεών τους στους ανθρώπους της εποχής εκείνης.
Σε άλλο έκθεμα με την κεφαλή του Καρακάλλα (Ρώμη, Μουσεία Καπιτωλίου) ο αυτοκράτορας που βασίλευσε μόνος (212-217 μ.Χ.) αφού δολοφόνησε τον συναυτοκράτορα και αδελφό του Γέτα, η δυνατή, γεμάτη ενέργεια και θυμό έκφραση, όπως και τα κοντά μαλλιά παραπέμπουν στον στρατό με τον οποίο είχε ιδιαίτερα στενή σχέση λόγω των κινδύνων που αντιμετώπιζε η αυτοκρατορία….
Η πολυ-αναπαραγμένη ( από την σύγχρονη με τη ζωή του εποχή έως και αρκετούς αιώνες μετά ) μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου αντίθετα, αναγνωρίζεται παντού . Εκείνος – αντίθετα με το καθιερωμένο πρόσωπο του πολιτικού που είναι συνήθως ώριμος άνδρας με γένια και ήπια μορφή με κύρος- είναι νέος, όμορφος, φιλόδοξος, με αξιώσεις ήρωα ημίθεου – ενίοτε και Θεού. Η αναπαράσταση της μορφής του υιοθετεί τους τύπους των μυθικών αγαλμάτων και παρουσιάζεται συνήθως γuμνός (όπως οι θεοί) σε αντίθεση με τις προτομές και τα αγάλματα των πολιτικών τα σώματα των οποίων παρουσιάζονται με περιορισμένη τυπολογία (στρατιώτης ή πολίτης ανάλογα με το ένδυμα που φέρει).
“Όπως ακριβώς και σήμερα τα πολιτικά πρόσωπα απευθύνονται στο κοινό με το “προφίλ” που οι ίδιοι επιλέγουν για να προβάλουν. Προσηνείς, απόμακροι, λαοπρόβλητοι, με ένδυμα επίσημο ή μη. Στην αρχαιότητα , μέσω των έργων τέχνης που αναλαμβάνουν το ρόλο των συγχρόνων media, προπαγανδίζονται οι ιδέες και τα επιτεύγματα των τιμώμενων, προβάλλονται οι ευεργεσίες και οι αρετές τους, οι οποίες διατηρούνται και στη μνήμη των κατοπινών γενεών. Η καθαίρεση ανδριάντων των πολιτικών προσώπων που περιπίπτουν σε δυσμένεια δείχνει τη μεγάλη πολιτική σημασία τους» υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας, Διευθύντρια Μουσείου Εκμαγείων . Στεφανίδου-Τιβερίου που είχε μαζί με την Δρ. Nαταλία Kαζακίδη και τον σχεδιασμό της έκθεσης μαζί με των κειμένων που συνοδεύουν τα εκθέματα.
Σύμφωνα με τους διοργανωτές της Έκθεσης «Τον κυριότερο ρόλο στους ανδριάντες κατέχει η εικονιστική κεφαλή, το πορτρέτο. Ανάλογα με την περίπτωση προβάλλονται λιγότερο ή περισσότερο τα πραγματικά χαρακτηριστικά του προσώπου. Είναι μια έντεχνη δημιουργία που πηγάζει από ιδεολογικά κίνητρα. Εκφράζει το πολιτικό και κοινωνικό υπόβαθρο της συγκεκριμένης εποχής στην οποία δημιουργείται και ταυτόχρονα την ιδιότητα και τις αξίες του τιμώμενου».
Το Μουσείο Εκμαγείων της Φιλοσοφικής Σχολής είναι από τα παλαιότερα της πόλης. Ιδρύθηκε από κοινού σχεδόν με την ίδρυση της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ (στα 1926) και σήμερα στεγάζεται στο νέο κτίριο της φιλοσοφικής σχολής. Αν και αρχικά λειτουργούσε αποκλειστικά σχεδόν για την εκπαίδευσης των φοιτητών τα τελευταία χρόνια γίνονται σ αυτό και ξεναγήσεις κοινού.
Η Έκθεση θα λειτουργήσει έως και τον Δεκέμβριο του 2016. Θα είναι ανοιχτή στο κοινό δωρεάν κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Πέμπτη και ώρες 9:00 με 14:00. Επισκέψεις ομαδικές ή και ξεναγήσεις θα είναι δυνατόν να γίνουν κατόπιν ραντεβού, στο τηλ. 2310 997351.
1. Κεφαλή του Περικλή. Βερολίνο, Antikensammlung. Ρωμαϊκό αντίγραφο από πρωτότυπο του 430 π.Χ. περίπου το οποίο κατασκεύασε ο γλύπτης Κρησίλας και είχε στηθεί στην Ακρόπολη των Αθηνών. Ο Αθηναίος στρατηγός χαρακτηρίζεται από το κράνος που φέρει, ενώ τα χαρακτηριστικά του προσώπου του είναι εξιδανικευμένα.
2. Κεφαλή του Αλεξάνδρου. Αθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως. Αντίγραφο των ύστερων ελληνιστικών χρόνων από πρωτότυπο που ίσως είχε στηθεί στην Ολυμπία με άλλα αγάλματα της βασιλικής οικογένειας των Μακεδόνων μετά τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. Ο Αλέξανδρος αναγνωρίζεται χάρη στα νεανικά χαρακτηριστικά και την πλούσια κόμμωση με την «αναστολή» πάνω από το μέτωπο. – σταθμός στην εξέλιξη της απεικόνισης του ηγεμόνα -
3. Κεφαλή του Αυγούστου. Κοπεγχάγη, Γλυπτοθήκη Νy Carlsberg. Πρόκειται για ένα από τα πολλά αντίγραφα ενός τύπου απεικόνισης του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα που δημιουργήθηκε το 27 π.Χ. Κυριαρχεί σκόπιμα ο ιδεαλισμός, ενώ τα πραγματικά χαρακτηριστικά σχεδόν απουσιάζουν.
4. Κεφαλή του Αδριανού. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας (117-138 μ.Χ.) υιοθετεί χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε ελληνικές συνήθειες, όπως το γένι. Το στεφάνι βελανιδιάς που φέρει κοσμείται με μετάλλιο που εικονίζει τον αετό, σύμβολο εξουσίας.
5. Κεφαλή του Καρακάλλα. Ρώμη, Μουσεία Καπιτωλίου. Ο αυτοκράτορας αυτός βασίλευσε μόνος (212-217 μ.Χ.) αφού δολοφόνησε τον συναυτοκράτορα και αδελφό του Γέτα. Η δυνατή, γεμάτη ενέργεια και θυμό έκφραση, όπως και τα κοντά μαλλιά παραπέμπουν στον στρατό με τον οποίο είχε ιδιαίτερα στενή σχέση λόγω των κινδύνων που αντιμετώπιζε η αυτοκρατορία.
6. Κολοσσιαία κεφαλή του Κωνσταντίνου. Ρώμη, Μουσεία Καπιτωλίου. Το άγαλμα από το οποίο προέρχεται κατασκευάστηκε πιθανόν μετά τη νίκη του έναντι του Μαξεντίου στη Μουλβία γέφυρα (312 μ.Χ.). Τα χαρακτηριστικά είναι σχηματοποιημένα και το ενδιαφέρον του θεατή το προσελκύουν τα μεγάλα μάτια με το αυστηρό βλέμμα. Ο αυτοκράτορας μετατρέπεται σε μονάρχη που απαιτεί την προσκύνηση των υπηκόων του.
Πηγή φωτογραφιών : Μουσείο Εκμαγείων του ΑΠΘ
typosthes.gr-topika
Tags: ΤΟΠΙΚΑ
