Τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες που μπορεί να έχει στους εφήβους ο εθισμός στο τζόγο, κρούει η πανευρωπαϊκή έρευνα Εspad, που συμπεραίνει ότι στην Ελλάδα, ένα ποσοστό που φτάνει το 8,4% δείχνει ότι είναι σε κίνδυνο για παθολογικό τζόγο.
Όπως αναφέρει σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο 104,9 FM και στην εκπομπή «104,9 Μυστικά Υγείας» ο ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής, στέλεχος της ανοιχτής ψυχοθεραπευτικής μονάδας απεξάρτησης «Αθηνά», του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, Ελευθέριος Μέλλος, περίπου ένας στους επτά μαθητές, δηλαδή σχεδόν το 14% αυτών τζογάρει τουλάχιστον δύο φορές το μήνα. Δηλαδή το 26% των αγοριών και το 2% κοριτσιών, παίζει κάποιο τυχερό παιχνίδι, ενώ ένα ποσοστό 2,9% έχει ήδη τα κριτήρια παθολογικού τζόγου, διαταραχής τζόγου.
Τζόγος: Εθισμός γένους αρσενικού. Εθισμός που για πολλά χρόνια ανήκε στις διαταραχές των παρορμήσεων, όπως η πυρομανία και η κλεπτομανία. Πλέον ανήκει στο πλαίσιο των διαταραχών εθισμού, και οι γιατροί αναρωτιούνται αν η υπερβολική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια μπορεί να γίνει ασθένεια. Για το θέμα αυτό άλλωστε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναμένεται να πάρει σαφή θέση, μέσα στο χρόνο που διανύουμε.
Τζόγος: Εθισμός γένους «ανυπεράσπιστου», αφού πλέον χτυπάει εφήβους στο «δόξα πατρί», και ειδικότερα μέσω διαδικτύου. «Είναι ένας πολύ πονηρός και ύπουλος αυτός ο τρόπος τζόγου, διότι κανείς δεν χρειάζεται να μετακινηθεί. Είναι στο σπίτι του, δεν εκτίθεται, ενδεχομένως να χάνει την αίσθηση του χρόνου που ξοδεύει ή των χρημάτων που παίζει. Άρα εμπλέκει πολύ πιο εύκολα σε μία εξαρτητική συμπεριφορά».
Όπως αναφέρει ο κ. Μέλλος το 90% έχει ξεκινήσει το τζόγο πριν από την ηλικία των 50. Επίσης μιλάει για τους παράγοντες που συντελούν στο πρόβλημα, τα ύποπτα συμπτώματα, αλλά και το ρόλο που μπορεί να παίξει η οικογένεια. Όσον αφορά το ερώτημα για το αν υπάρχει ριζική θεραπεία, ο ψυχίατρος λέει χαρακτηριστικά ότι «η υποτροπή είναι ο κανόνας, αλλά σαφώς όλες οι εξαρτήσεις είναι θεραπεύσιμες διαταραχές».
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο Ελευθέριος Μέλλος στο Πρακτορείο 104,9 FM.
Σε τι επίπεδα κυμαίνεται το πρόβλημα από το 2010 και εντεύθεν, από την εικόνα που έχετε σχηματίσει εσείς από το πρόγραμμα που «τρέχετε»;
Μελέτες του γενικού πληθυσμού δεν υπάρχουν. Τα διεθνή δεδομένα που έχουμε στις δυτικές κοινωνίες μιλούν για μία επίπτωση του προβλήματος από 1-3,5%. Ωστόσο υπάρχει η πανευρωπαϊκή έρευνα για εφήβους Εspad, που έγινε σε 16χρονους μαθητές λυκείου, το 2015 σε 36 χώρες. Αυτή η έρευνα γίνεται ανά τετραετία σε όλη την Ευρώπη, από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα ναρκωτικά. Στην Ελλάδα γίνεται σε συνεργασία με τον εκπρόσωπο του, που είναι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά, το οποίο ανήκει στο ερευνητικό πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής, στο «Σωτηρία».
Και ποια είναι τα συμπεράσματα της έρευνας αυτής για τους εφήβους;
Στην Ελλάδα περίπου ένας στους επτά μαθητές, δηλαδή περίπου 14% παίζει τουλάχιστον δύο φορές το μήνα. Το νούμερο ανεβαίνει στο 26% για τα αγόρια και μόνο 2% για τα κορίτσια. Δηλαδή φαίνεται καθαρά πως είναι ανδρικό σπορ. Και το πιο ανησυχητικό είναι ότι ένας στους 12 εφήβους, δηλαδή ένα ποσοστό 8,4% δείχνει ότι είναι σε κίνδυνο για παθολογικό τζόγο, δηλαδή αν συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά θα προχωρήσει σε εξάρτηση. Επίσης ένα ποσοστό 2,9% πληροί ήδη τα κριτήρια παθολογικού τζόγου, διαταραχής τζόγου. Μπορούμε ακόμη να πούμε ότι ένα ποσοστό που πλησιάζει τα ευρωπαϊκά δεδομένα, από 1-3% του γενικού πληθυσμού, έχει πρόβλημα.
Όταν λέτε ότι οι έφηβοι παίζουν δύο φορές την εβδομάδα για τι τζόγο μιλάμε;
Κυρίως Στοίχημα, Τζόκερ, Λόττο, Κίνο και Σκρατς.
Για ποιο λόγο υπάρχει αυτή η τάση ειδικά στους εφήβους;
Γιατί οι έφηβοι από τη φύση τους μπαίνουν πιο συχνά σε παρορμητικές συμπεριφορές ρίσκου. Το ρίσκο άλλωστε είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο στην εφηβεία. Μέσα από το ρίσκο αναπτύσσει το παιδί ταυτότητα, προσωπικές, ερωτικές σχέσεις. Οπότε κάποιοι έφηβοι είναι πιο ευάλωτη ομάδα γενικότερα σε συμπεριφορές ρίσκου, και οι εξαρτήσεις είναι συμπεριφορές ρίσκου.
Από την μονάδα σας στο Αιγινήτειο, διαπιστώνετε αύξηση των ατόμων που ασχολούνται με τον τζόγο στην εποχή της κρίσης;
Ναι σαφώς. Έχουμε δει πολύ μεγάλη αύξηση. Για να είμαι ακριβής δεν μπορώ να ξέρω αν αυτή η αύξηση αντανακλά το γενικό πληθυσμό, ή αν απλά το πρόγραμμα, επειδή είναι σχετικά καινούργιο, πλέον γίνεται γνωστό και έχει όλο και μεγαλύτερη προσέλευση.
Πώς θα περιγράφατε το προφίλ ενός τζογαδόρου; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα ή χαρακτηριστικό, που να είναι κοινό σε όλους αυτούς τους ανθρώπους;
Καταρχήν ο τζόγος είναι καθαρά γένους αρσενικού. Οι άντρες όπως και γενικότερα με τις εξαρτητικές συμπεριφορές είναι το «ισχυρό» φύλο σε αυτή την ιστορία. Αυτή η συμπεριφορά ξεκινά συνήθως στη νεαρή ενήλικη ζωή, δηλαδή στην εφηβεία και για αυτό είναι άλλωστε και άκρως σημαντική η πρόληψη. Το 90% έχει ξεκινήσει το τζόγο πριν από την ηλικία των 50.
Νεαρού και γένους αρσενικού λοιπόν ο τζόγος. Που αποδίδεται αυτό;
Κυρίως σε ένα κομμάτι λίγο πιο παρορμητικό. Αυτοί οι άνθρωποι σκέπτονται πολύ γρήγορα. Δεν υπολογίζουν πολύ καλά τις επιπτώσεις των πράξεων τους. Ο τζόγος προσφέρει συγκίνηση, λίγο πριν τη «ζαριά». Ας μην ξεχνούμε ότι πριν μπει στο πλαίσιο των διαταραχών εθισμού, για πολλά χρόνια ανήκε στις διαταραχές των παρορμήσεων, όπως είναι η πυρομανία, κλεπτομανία κλπ. Επίσης ο τζόγος είναι γένους αρσενικού, ενδεχομένως γιατί οι άντρες αναλαμβάνουν πιο πολύ να μπουν σε διαδικασίες ρίσκου. Ένα μεγάλο κομμάτι είναι αυτό το σημείο της αναμονής, της προσδοκίας για το κέρδος, για το παιχνίδι, για το γκολ που θα μπει, ή για τον αριθμό. Και μετά παίζουν ρόλο ένα σωρό άλλοι ψυχοπαθολογικοί, οικογενειακοί, πολιτισμικοί παράγοντες. Ένα ποσοστό των ατόμων έχει καταθλιπτικά και αγχώδη στοιχεία, έλλειψη αυτοεκτίμησης, φοβικές συμπεριφορές, ανασφάλειες. Γενικά είναι ένα σύνθετο πρόβλημα. Αυτοί είναι οι παράγοντες που εμπλέκονται συχνότερα σε αυτές τις προσωπικότητες.
Όσον αφορά τις αιτίες;
Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσουμε για αιτίες γιατί είναι πολλές και διαφορετικές που συμβάλλουν σε κάθε άτομο ξεχωριστά.
Κοινωνικοοικονομικά ποιους αγγίζει;
Όλα τα στρώματα. Βέβαια στα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι και οι πιο σημαντικές. Ωστόσο υπάρχουν και αυξημένα διαζύγια παράλληλα, και χρήση άλλων ουσιών, όπως αλκοόλ. Στο καζίνο και σε κάποιους άλλους χώρους προσφέρεται δωρεάν το αλκοόλ.
Υπάρχουν διαβαθμίσεις στον εθισμό του τζόγου;
Βεβαίως. Καταρχήν υπάρχει η κοινωνική χρήση, που όλοι μας κάποια στιγμή μπορεί να παίξουμε ένα τζόκερ. Το 80% του πληθυσμού έχει παίξει μία με δύο φορές στη ζωή του. Υπάρχει ένα δεύτερο στάδιο, που είναι η προβληματική χρήση, όπου ο κόσμος παίζει πιο πολλά χρήματα και πιο συχνά και αφορά ένα ποσοστό 5-6%. Και υπάρχει και η τελική φάση, η εξάρτηση δηλαδή από το τζόγο που αφορά έως και 3,5% του πληθυσμού όπως είπα και νωρίτερα, και σε αυτό το ποσοστό ο τζόγος γίνεται το βασικό κομμάτι της ζωής του ατόμου και ελέγχει την καθημερινότητα του.
Ποια είναι τα ανησυχητικά συμπτώματα ;
Αν το άτομο πχ παίζει στοίχημα, που είναι και το πιο κοινό, διαβάζει πολλές ώρες εφημερίδες και σερφάρει στο ίντερνετ για να βρει πληροφορίες, παίζει παρά πάνω χρήματα από αυτά που μπορεί, παραμελεί κοινωνικές ή άλλες δραστηριότητες, δηλαδή αποφεύγει να βγει με φίλους και προτιμά να είναι στους χώρους που διεξάγονται τα τυχερά παιχνίδια. Γενικότερα η οικογένεια αντιλαμβάνεται ότι όλο αυτό το πράγμα αρχίζει να κατακλύζει τη ζωή του. Αυτό άλλωστε είναι και το κριτήριο της εξάρτησης. Ότι η ουσία είτε αυτή λέγεται αλκοόλ, είτε ηρωίνη είτε τζόγος, καταλαμβάνει ουσιαστικό ρόλο στη ζωή του ατόμου.
Αυτή τη στιγμή ο ηλεκτρονικός τζόγος είναι περισσότερο διαδεδομένος θα λέγατε;
Είναι ένα τεράστιο θέμα αυτή τη στιγμή ο διαδικτυακός τζόγος. Ήδη από το 2014 στην Αμερική υπήρχαν 3.500 sites, όπου μπορούσε κανείς να παίξει. Στην Ελλάδα είναι 24 στοιχηματικές εταιρείες με επίσημη άδεια. Φαίνεται να υπάρχουν και άλλες παράνομες. Όπως αντιλαμβάνεσθε ο διαδικτυακός τζόγος καλύπτει ένα ευρύ πεδίο. Κατά την προσωπική μου γνώμη είναι ένας πολύ πονηρός και ύπουλος αυτός ο τρόπος τζόγου, διότι κανείς δεν χρειάζεται να μετακινηθεί. Είναι στο σπίτι του, δεν εκτίθεται, ενδεχομένως να χάνει την αίσθηση του χρόνου που ξοδεύει ή των χρημάτων που παίζει. Άρα εμπλέκει πολύ πιο εύκολα σε μία εξαρτητική συμπεριφορά. Και βέβαια πολύ πιο δύσκολα ελέγχεται το πρόβλημα.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος τόσο όταν υφίσταται το πρόβλημα όσο και όταν γίνεται θεραπεία;
Κατά τη γνώμη μου είναι καθοριστικός, όχι με την έννοια των πιέσεων, των απειλών ή του εκφοβισμού. Αλλά με την έννοια της υπενθύμισης του προβλήματος, της έκφρασης ανησυχίας και της αναζήτησης βοήθειας. Η οικογένεια είναι η πρώτη που μπορεί να αντιληφθεί το πρόβλημα, ειδικά όταν μιλάμε για ευάλωτες ηλικίες, όπως είναι οι έφηβοι και νεαροί ενήλικες.
Το πρόβλημα εκριζώνεται ή επιστρέφει;
Ένα ποσοστό σημαντικό καταφέρνει και βγαίνει από το πρόβλημα αυτό. Αλλά με θεραπεία, υποστήριξη, συμμετοχή της οικογένειας, με υπομονή και αρκετή κινητοποίηση δυνάμεων. Η υποτροπή όμως είναι μέσα στο πρόγραμμα. Θα έλεγα ότι η υποτροπή είναι ο κανόνας. Αλλά σαφώς όλες οι εξαρτήσεις είναι θεραπεύσιμες διαταραχές.
Που μπορεί κανείς να αποταθεί:
Πρόγραμμα «Αθηνά»
Η ανοιχτή ψυχοθεραπευτική μονάδα απεξάρτησης «Αθηνά» έχει δημιουργηθεί από τη συνεργασία της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, και του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών, άρχισε να λειτουργεί την άνοιξη του 1998, και αποτελεί συνέχεια και μετεξέλιξη του Ειδικού Εξωτερικού Ιατρείου κατά της Ουσιοεξάρτησης που λειτουργούσε στην Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινήτειου Νοσοκομείου από το 1988. Απευθύνεται σε χρήστες νόμιμων και παράνομων εθιστικών ουσιών, σε χρήστες αλκοόλ, χρήστες αγχολυτικών χαπιών, ηρωίνης, οπιοειδών και κοκαΐνης. Τα τελευταία πέντε χρόνια απευθύνεται και σε κόσμο που εμπλέκεται σε περιφερικού τύπου εξαρτήσεις, όπως είναι ο τζόγος και το διαδίκτυο. Στη μονάδα γίνεται ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία. Διεύθυνση Ξενίας 20 Πλ. Μαβίλη τηλ. 210-7757692.
ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ
Μονάδα για τα τυχερά παιχνίδια τηλ. 210 9241993
Πρόγραμμα προβληματικής χρήσης διαδικτύου
Ειδικά για διαδικτυακό τζόγο 210-6448980
seleo.gr-Ygeia
